Od niepamiętnych czasów ludzi interesował temat szpiegów, agencji wywiadowczych i służb specjalnych. Nic w tym dziwnego – przecież człowiek to istota z natury ciekawska i nie lubi, gdy wokół niego istnieje świat „armii cienia”, o którym wie niewiele, bądź nic. Kontrwywiad i wywiad zawsze były ciekawym tematem, który swoją poczytnością przewyższał nawet niektóre książki określane mianem bestsellerów oraz „pozycji często czytanych”.

Dlaczego tak się dzieje i czym jest to spowodowane? Na jedno z tych pytań odpowiedziałem już wyżej – głównie spowodowane jest ludzką ciekawością i chęcią poznania prawdy o tym „innym” świecie. Ale istnieje także drugi aspekt, który jest bodajże motywacją ludzkiej ciekawości. To historie, „o których nie śniło się naszym filozofom”- morderstwa, wyrafinowane gry wywiadów, akcje trzymające w napięciu, karkołomne wyczyny agentów i nieprawdopodobne, trzymające w napięciu do końca wydarzenia, które faktycznie miały miejsce. To powoduje, że ludzie z chęcią sięgają po literaturę opisującą działania służb specjalnych. Wróćmy jednak do naszej książki…

„Służby specjalne – historia wywiadu i kontrwywiadu na świecie” to pozycja wydana nakładem wydawnictwa „Iskry”. Jej autorami są dwaj francuscy dziennikarze i dokumentaliści – Roger Faligot i Remi Kauffer. Mają oni już duże doświadczenie w sprawach wywiadu. Ich wcześniejsze opracowania na temat chińskich tajnych służb oraz książka „Szare eminencje” to uznane wśród specjalistów kompendia wiedzy. Samo to stanowi wystarczającą rekomendację dla recenzowanej tutaj książki.

Jak zwykle, pod względem technicznym i merytorycznym do Wydawnictwa „Iskry” nie mam żadnych zastrzeżeń. Poczynając od okładki, przez druk, a także skład książki, wszystko jest w należytym porządku. Cieszy to, iż wydawnictwo prezentuje wciąż wysoki poziom i nadal zaskakuje nas coraz to nowymi, lepszymi publikacjami. Powróćmy jednak do najważniejszego elementu książki, czyli do samej treści…

„Służby specjalne – historia wywiadu i kontrwywiadu na świecie” to pozycja, która na pierwszy rzut oka wydaje się kolejnym encyklopedycznym kompendium wiedzy na temat wywiadu i kontrwywiadu na świecie. Nic bardziej mylnego. Choć za kompendium wiedzy można ją uznać, ponieważ świadczy o tym m.in. dokumentacja i materiały, na których podstawie została ona napisana, to jednak jest świetną i dokładnie opracowaną pozycją z pogranicza sensacji i historii. Napisaną, trzeba dodać, przystępnym językiem. Niektóre rozdziały trzymają w napięciu, niektóre są zwykłym opisem żmudnej pracy, jaką prowadzą oficerowie wywiadu i kontrwywiadu. Każdy z nas wie przecież, że służby specjalne to nie tylko spektakularne zwycięstwa agentów – to przecież także ich ciężka i mozolna praca, która wymaga opanowania i godzin spędzonych przy analizie faktów, pogłosek i wiadomości. Jednakże w błędzie będzie ten, który uważa, że książka nie posiada w swoich treściach napięcia, tak częstego przecież w pracy służb wywiadowczych. Sztuką, którą świetnie opanowali autorzy, jest połączenie spektakularnych wydarzeń ze zwykłą pracą agencji. Daje nam to klarowny obraz jak na przestrzeni XX wieku zmieniały się służby wywiadu i kontrwywiadu.

Książka podzielona jest na dwie części. Cześć pierwsza to historia wywiadu światowego. Obejmuje okres od 1870 roku do końca drugiej wojny światowej. Druga część nosi tytuł „Asy wywiadu. Od zimnej wojny do dziś”. W pierwszej znajdziemy opisy takich spektakularnych akcji służb wywiadowczych jak np. działania wywiadów podczas wojen burskich, działania NKWD przeciwko „białym” Rosjanom, niemiecka operacja „Lew morski”, ale także i opisy struktur wywiadów brytyjskiego, radzieckiego i niemieckiego. Wszystko to daje przejrzysty obraz działań „armii cienia” do końca drugiej wojny światowej.

Drugi rozdział obejmuje czasy, w których służby specjalne były już wyspecjalizowaną i sprawnie działającą organizacją, a wręcz przedsiębiorstwem. W tym rozdziale poznamy struktury CIA i KGB oraz znajdziemy opisy akcji agentów wywiadu. Autorzy nie pominęli w swoim opracowaniu informacji o skandalach szpiegowskich, jakie przetaczały się przez agencje wywiadowcze w przeciągu pięćdziesięciu lat zimnej wojny i ostatniej dekady XX wieku.

Podsumowując: trudno ocenić pracę, jaką wykonali Roger Faligot i Remi Kauffer, obiektywnie. Są w stanie zrobić to jedynie bądź członkowie służb specjalnych, bądź wysokiej klasy specjaliści w tej dziadzinie. Ja, jako szary miłośnik historii, uważam, że książka, do której autorzy zbierali materiały przez 15 lat musi okazać się sukcesem. Musi być czymś, co ustanawia kanon w danej dziedzinie. Tak też jest. Po przeczytaniu „Służb specjalnych – historia wywiadu i kontrwywiadu na świecie” posiadłem ogromną wiedzę na temat „armii cienia”. Wiedzę jakże fascynującą i pociągającą. Książka ta uświadomiła mi, jak wiele dzieje się za naszymi plecami i jak ciekawe i interesujące są losy agentów i historia służb wywiadu i kontrwywiadu. Nie pozostaje mi nic innego jak polecić tą książkę każdemu czytelnikowi, który znajdzie czas, aby poświęcić kilkanaście dni i z zapałem pochłonąć wiedzę, którą chcieli nam przekazać autorzy. Naprawdę warto! Polecam z czystym sumieniem!