Dziś po długiej chorobie zmarł pilot doświadczalny pułkownik Anatolij Kwoczur, być może najwybitniejszy lotnik w historii Federacji Rosyjskiej, znany przede wszystkim jako spec od pilotowania myśliwca Su-27. Jutro obchodziłby 72. urodziny.
O skali jego zasług dla radzieckiego, a potem rosyjskiego przemysłu lotniczego najlepiej świadczy to, że już w 1992 roku, jako czterdziestolatek, został wyróżniony tytułem Bohatera Federacji Rosyjskiej – jako siódmy człowiek w historii i piąty uhonorowany w ten sposób za życia.
W popularnej historii lotnictwa Kwoczur zapisał się przede wszystkim jako pilot MiG‑a‑29, którego prezentował w 1989 roku na paryskim salonie lotniczym. Był to dopiero drugi w historii występ sowieckiego samolotu bojowego na zachodniej imprezie lotniczej po drugiej wojnie światowej, toteż na barkach pilota spoczywała duża odpowiedzialność. Ale nie było to dlań nic nowego, bo i za pierwszym razem – w 1988 roku – był jednym z dwóch pilotów wysłanych z MiG‑ami‑29 na angielski Farnborough Airshow.
Podobnie jak w Farnborough, także w Paryżu MiG-29 od razu zachwycił obserwatorów zwrotnością. Niestety już w czwartek 8 czerwca samolot Kwoczura doznał awarii prawego silnika, spowodowanej przez zassanie ptaka do wlotu powietrza. Pilot skierował nos myśliwca w dół, z dala od publiczności, i na 2,5 sekundy przed uderzeniem w ziemię uruchomił fotel wyrzucany Zwiezda K-36D.
Paradoksalnie, choć zadaniem Kwoczura było zachwycić świat możliwościami rosyjskiego myśliwca, co do pewnego stopnia mu się udało, najważniejszym wnioskiem dla Zachodu było to, że Sowieci produkują najwyższej klasy fotele wyrzucane. Kwoczurowi bowiem nic się nie stało.
Kwoczur urodził się w obwodzie winnickim, w ówczesnej Ukraińskiej SRR. Jako pilot wojskowy przez kilka lat stacjonował w NRD. Jego kariera pilota doświadczalnego zaczęła się w 1978 roku, kiedy przydzielono go do pracy w zakładach w Komsomolsku nad Amurem. Tam początkowo testował różnorodne modyfikacje Su-17.
Kilka lat później został przeniesiony do OKB imienia Mikojana. Odtąd latał na MiG‑ach‑29 i MiG‑ach‑31, uczestniczył między innymi w pracach nad pokładowym MiG‑iem‑29K dla lotniskowca Admirał Kuzniecow i stał się pierwszym rosyjskim pilotem, który wykonał nocne lądowanie samolotem myśliwskim na pokładzie okrętu.
W sierpniu 1989 roku Kwoczur został uwieczniony na poniższym zdjęciu. Widzimy tu parę MiG‑ów‑29 (w tle) zmierzających na pokazy lotnicze w kanadyjskim Abbotsfordzie i lecącą na przechwycenie parę amerykańskich F-15 Eagle’i (na pierwszym planie) z 21. Taktycznego Skrzydła Myśliwskiego z alaskańskiej bazy Elmendorf. Pilotem jednego z tych Fulcrumów jest właśnie Kwoczur.
(USAF / Staff Sgt. Kevin L. Bishop)
W 1991 roku został pracownikiem Instytutu Lotniczo-Badawczego imienia M.M. Gromowa w Żukowskim i zaczął się specjalizować w pracach nad samolotami rodziny Su-27, z których stał się znany w profesjonalnych zakątkach światka lotniczego. Jego szczególną specjalizacją stały się loty bardzo długie, trwające ponad 10 godzin i obejmujące kilka, a czasem kilkanaście tankowań w powietrzu.
To właśnie on w 1995 roku pilotował Su‑27 występującego na pokazach lotniczych w Dęblinie. Jeszcze w 2005 roku ustanowił jedenaście nowych rekordów świata za sterami Su-27. Zakończył karierę pilota, mając na koncie nalot 4800 godzin, z czego ponad 3 tysiące w lotach doświadczalnych. Łącznie pilotował ponad dziewięćdziesiąt typów i wersji statków powietrznych.
Przed rosyjską inwazją z 2014 roku kilkakrotnie występował także na ukraińskich pokazach lotniczych i za każdym razem naklejał na hełm flagę ukraińską albo tryzub (co można zobaczyć na poniższym filmie), aby podkreślić, że jest dumny ze swoich korzeni. W ostatnich latach zmagał się z chorobą, która zmusiła go do zakończenia kariery pilota i wycofania się z życia publicznego.
Choć w przeszłości wypowiadał się ciepło o Władimirze Putinie, jego opinia o rosyjskich napaściach na Ukrainę – tej z 2014 roku i tej pełnoskalowej z roku 2022 – nie jest znana.
