Posts tagged Znak

Lata czterdzieste XX wieku zmieniły na terenach Polski wszystko. II wojna światowa, przemiany społeczne, polityczne i obyczajowe dotknęły nasz kraj. W latach tych społeczeństwo przeżyło wiele – utratę niepodległości, horror okupacji, wojnę domową, zmiany terytorialne i społeczne. Nic dziwnego, że tworzono legendy o tych latach, które miały posłużyć za mity założycielskie dla różnych populistycznych ideologów. Jaka zaś była prawda? Na to pytanie stara się odpowiedzieć swoją „Wielką trwogą” Marcin Zaremba.

20 maja 1941 roku o piątej po południu ciemnozielony wojskowy ambulans oznaczony wyraźnym czerwonym krzyżem na białym okrągłym tle jechał wiejskimi drogami hrabstwa Surrey. Dwie godziny wcześniej pojazd wyjechał za bramę z opuszczaną kratą londyńskiej twierdzy Tower i skierował się na południe, podążając przez miasto, które przed dziesięcioma dniami padło ofiarą najcięższego nocnego bombardowania tej wojny.

„Cel snajpera” przeczytałem praktycznie jednym tchem. Jest to kolejna bardzo dobra książka o żołnierzach sił specjalnych. Każda jest do siebie podobna, ale jednocześnie każda czymś się wyróżnia, razem dając coraz pełniejszy obraz tajemniczego świata najlepszych żołnierzy na świecie. Jest zdecydowanie warta polecenia nie tylko ze względu na polskie wątki.

„Nie była ani ładna, ani szczególnie błyskotliwa” – tak pisze o Wallis Simpson polski wydawca jej biografii na ostatniej stronie okładki. Fakt, że koronowany władca największego imperium świata ustąpił z tronu po niespełna roku panowania, by związać się z dwukrotną rozwódką z Pensylwanii, wstrząsnął społeczeństwem tak bardzo, że gdyby nie knowania Hitlera i Stalina, skandal ten byłby głównym tematem rozmów socjety jeszcze chyba w połowie lat 40.

Polskie wydanie dzieła Ducret przyciągnęło moją uwagę niczym innym jak okładką. Nie da się ukryć, że wyróżnia się na tle morza książkowych nowości. Ale to treść sprawiła, że pochłonęłam je w jeden wieczór (choć trzeba przyznać, że do najskromniejszych nie należy). Na trzystu kilkudziesięciu stronach opowiedziano historie miłości i namiętności ośmiu najbardziej krwawych dyktatorów ubiegłego stulecia. Są tu losy towarzyszek życia między innymi Stalina, Mao, Salazara czy Hitlera.

Gdybyśmy układali listę państw i rejonów najciężej doświadczonych przez historię, Afganistan bez wątpienia znalazłby się w pobliżu szczytu tabeli. Ten nieatrakcyjny z pozoru obszar zamieszkany przez bitne szczepy góralskie raz po raz wpadał w orbitę zainteresowań możnych tego świata. Sam w sobie nie był może wybitnie pociągający, stanowił jednak trudną do ominięcia drogę, punkt etapowy ekspansji imperialnej. Niejedno mocarstwo nadkruszyło sobie kły, próbując ujarzmić zahartowane górskie ludy, ale w ostatnich dekadach XX wieku – zanim zamachy terrorystyczne w Stanach Zjednoczonych sprowadziły na Afganistan kolejną wojnę – kraj ten kojarzył się światu jednoznacznie: z klęską wojsk sowieckich.

Wojna i okupacja są tłem przeżyć jedenastu bohaterek książki Łukasza Modelskiego „Dziewczyny wojenne”. Dla każdej z nich wybuch wojny to czas wkroczenia w dorosłość, czas na podjęcie wiążących decyzji. Znalazły się w sytuacji, która wymogła zmianę wcześniejszego, beztroskiego życia, zrewidowanie przyszłych planów na rzecz przystosowania się do „nowego” życia pod okupacją. Dzieli je prawie wszystko. Ich koleje życia przeplata jednak niewidzialna nić, która łączy ich losy niczym paciorki koralików.

Zresztą w czasie lektury Czytelnik przekona się, że w ogóle często trudno odmówić mu racji. Styl narracji Demo Dicka jest rubaszny i potoczysty, można odnieść wrażenie, że plecie, co mu ślina na ozór przyniesie, lecz wcale tak nie jest. Opinie i uwagi Autora są nie dość, że przemyślane, to jeszcze głębokie i osobiste. Pisząc wspomnienia, Marcinko przyjął postawę „pieprzyć to, skoro już się uzewnętrzniam, to na całego” – i tak właśnie postąpił.

Miałem jeszcze może jakieś metrów i nagle – bum! – trzasnąłem twarzą w pień. Dobrze było tak oberwać. Dzięki temu czułem, że żyję. Zostawiłem spadochron na drzewie, zeskoczyłem na ziemię i zacząłem zbierać drużyny. Szybko się przeliczyliśmy. Byłem w euforii. Wszyscy dotarli do strefy lądowania z nieuszkodzonym sprzętem.

Wziąłem sobie to do serca. SEAL Team Six ćwiczył ciężej, niż kiedykolwiek ćwiczył jakikolwiek inny oddział, czekając na okazję, żeby udowodnić sceptycznym urzędasom z marynarki i popapranym liczykrupom, jakich mnóstwo w Waszyngtonie, że US Navy potrafi skutecznie zwalczać terrorystów. Nieraz chodziłem na skróty i niejednemu nadepnąłem na odcisk, wypełniając rozkaz admirała Haywarda.