Wpisy w kategorii Recenzje

„Katar jest w pewnym sensie równie powszechny wśród ludzi jak wyznania religijne, a nikt jakoś nie twierdzi, że czerpiemy z niego korzyści” – stwierdził amerykański filozof Daniel Dennett. Porównanie może i barwne, ale w dyskusjach z praktykującymi wyznawcami obojętnie którego wierzenia trudne do udowodnienia. Religie – jako system określonych wartości i zespół praktyk, którym oddają się wierzący – mimo postępującej laicyzacji i starań wojujących ateistów wciąż mają się dobrze i nic nie wskazuje na to, aby kościoły, meczety i inne świątynie stały się w niedalekiej przyszłości budynkami bez życia. Oczywiście nic nie trwa wiecznie. W historii nie brakuje przykładów wierzeń, które wraz z ostatnim praktykującym wyznawcą odeszły w niebyt, zastąpione przez nowych „bogów”.

Książka pojawiła się niecałe dwa lata temu i aż dziw bierze, iż nie wzbudziła zainteresowania mediów i środowiska historycznego, a w pełni na to zasługuje. Dlaczego? Po pierwsze: ukazuje historię dwu państw, a bardziej dwu narodów, w bardzo dla obu ważnym czasie, w latach 1904–1945. Po drugie: autorzy prezentują pierwsze tak kompleksowe i tak ciekawe opracowanie historii stosunków dyplomatycznych Polski i Japonii. Niestety u nas zainteresowanie mediów i tygodników wzbudzają sprawy kontrowersyjne, a szkoda, bo w tej książce są przynajmniej trzy gotowe scenariusze na filmy. No ale powoli i po kolei.

Wojna nie ma w sobie nic z rycerskiej, honorowej rywalizacji. To brudna gra, gdzie każda z walczących stron zrobi wszystko, by zmylić przeciwnika. Niektóre podstępy, jak wystawianie hełmu na kiju, by wrogi snajper zdradził swą pozycję, są proste i mało czasochłonne. Kiedy jednak garstka żołnierzy ma udawać całą dywizję, potrzeba o wiele dłuższych przygotowań, szkoleń i specjalistycznego sprzętu. A co najważniejsze, nikt nie może się o tym dowiedzieć.

Po świetnie przyjętym cyklu krzyżackim („Delikatne uderzenie pioruna”, „Aksamitny dotyk nocy”, „Gniewny pomruk burzy”) lubelska Fabryka Słów wypuściła na rynek wydawniczy czwartą książkę gdańskiego pisarza Dariusza Domagalskiego. W wspomnianej trylogii autor błysnął oryginalnym pomysłem, żeniąc wątki kabalistyczne z historią Wielkiej Wojny 1409–1411. Głównymi bohaterami uczynił Przebudzonych, obdarzonych prawdziwą wiedzą o planach Boga przez jego emanacje, których walka ma odzwierciedlenie na ziemi, w konflikcie polsko-litewsko-krzyżackim.

Plan przewidywał zrzucenie trupa wyposażonego w fałszywe dokumenty z samolotu, aby stworzyć wrażenie, że „kurier przewożący ważne dokumenty „tylko dla oficerów” zmierzał do Algieru samolotem, który uległ katastrofie”. Intryga powinna nie tylko odwrócić uwagę Niemców od prawdziwego celu, lecz również przedstawić prawdziwy cel jako cel pozorny. Był to znakomity podwójny blef: kiedy Niemcy dowiedzą się o prawdziwych przygotowaniach do ataku na Sycylię, co było nieuniknione, przyjmą, że są to działania pozorowane.

Zaskoczyło ją, że minęło tak wiele czasu, odkąd obwieszczono przybycie gościa. A może magowie zabawili się w casolaro czasem, usypiając ją pomiędzy jednym a drugim uderzeniem serca, żeby nie usłyszała, jak rozprawiają o niepojętych sprawach czarodziejów. Nigdy nie umiała zgadnąć, jak daleko sięga ich władza. Nie zastanawiała się zresztą. Moce nie pociągały jej ani odrobinę.

Posucha kreteńska na półkach polskich księgarń dobiegła właśnie końca za sprawą najpoczytniejszego współczesnego historyka. Jego „Stalingrad” i „Berlin” urosły już do rangi klasyków, a „Kreta” ma szansę do tego grona dołączyć. Na jej korzyść przemawia oczywiście to, że konkurencja jest nader nieliczna, ale nawet gdyby była bardzo liczna, wysoka jakość najnowszej – w Polsce, gdyż oryginał powstał dobre dwadzieścia lat temu – książki Beevora każe przypuszczać, iż ta zostawiłaby wszelką konkurencję w tyle.

Po kilku miesiącach przerwy wydawnictwo Inicjał wypuściło na rynek kolejną część historii II wojny światowej na froncie wschodnim autorstwa Władimira Bieszanowa. Po „Czerwonym Blitzkriegu”, który opowiadał o wydarzeniach z lat 1939–1940 i „Poligonie czerwonych generałów”, który obejmował rok 1942, a także „Pogromie pancernym 1941”, który w Polsce ukazał się nakładem innego wydawnictwa, przyszła kolej na rok 1943 – jak pisze sam autor, przełomowy.

Cornwell to świetny batalista, a okazji do popisania się tą umiejętnością w trylogii nie brakuje. Autor przedstawia starcia z dbałością o szczegóły uzbrojenia i techniki walk z epoki wczesnego średniowiecza. Opisy walk są tak znakomite, że Czytelnik mający problemy z nadmiernie wybujałą empatią poczuje woń przesyconego adrenaliną i strachem potu wojowników, a czytając o zderzeniu się dwóch murów tarcz, odruchowo będzie ocierał twarz ze śliny i krwi wroga.

Książka Williama Weira próbuje rozprawić się z niektórymi spośród zakorzenionych już od dłuższego czasu błędnych przekonań. W piętnastu rozdziałach przedstawia ich piętnaście: tło, źródło mitu, postać tegoż oraz faktyczny przebieg wydarzeń (niekoniecznie w tej kolejności). Autor jest Amerykaninem, skupia się więc na mitach – rozumianych oczywiście jako mylne przekonania – pokutujących w jego kraju. Łatwo to zrozumieć, trudno zresztą oczekiwać, by w jednej książce rozprawił się ze wszystkimi mitami z całego świata. Mamy więc Galileusza i Nerona, mamy Bastylię i „Protokoły Mędrców Syjonu”, ale także Paula Revere’a i Harry’ego Lassetera, w naszym kraju praktycznie nieznanych.