Wpisy w kategorii Recenzje

Narracja dotycząca okresu odzyskiwania niepodległości skupia się zazwyczaj wokół Warszawy i Krakowa. Najczęściej patriotyzm w owym okresie jest utożsamiany z udziałem w kolejnych powstaniach. Takie pojmowanie historii przełomu XIX i XX wieku przez lata zdominowało sposób myślenia o wydarzeniach z tamtych lat. W „Nie tylko orężem. Bohaterowie wielkopolskiej drogi do niepodległości” Marek Rezler przedstawia specyfikę wielkopolskiej drogi do uniezależnienia się od zaborcy. Drogi opartej na pracy organicznej oraz charakterystycznym dla pozytywizmu podejściu do działalności na rzecz polskiego społeczeństwa.

Dzieje Polaków podczas drugiej wojny światowej to nadal olbrzymi i niezbadany obszar. Działania zbrojne rozsiały ich po olbrzymich przestrzeniach, utrudniając pracę dzisiejszych historyków, chcących choć w przybliżeniu opisać skomplikowane losy tych ludzi. Czasami do opisywania polskich losów zasiadają zagraniczni historycy, chcący przedstawić tę opowieść swym rodakom. Efekt ich pracy bywa zaskakujący.

Ponad 400 stron lektury mija błyskawicznie. Czytelnik wchłania treść jak gąbka wodę. Autorowi zdolności literackich odmówić nie można, snuje opowieść z dramatyzmem i swadą, nie pomijając pisania o rzeczach czasem przykrych, ale charakterystycznych dla ówczesnej brutalnej rzeczywistości. Na końcu jednak pojawia się pytanie, co nam z tej opowieści w głowie zostanie. W mojej ocenie – niewiele.

Nie ma w Polsce wydawnictwa, które wydawałoby tyle publikacji o okrętach podwodnych i ich załogach co gdańska Finna. Nowa publikacja tego wydawnictwa nie jest jednak poświęcona wyłącznie marynarzom, którzy pływali na japońskich okrętach podwodnych, ale flocie podwodnej w ogóle.

Droga naznaczona przekleństwem ocalenia jest tematem rozliczeniowej książki Görana Rosenberga „Krótki przystanek w drodze z Auschwitz”. Autor należy do tak zwanego Drugiego Pokolenia – ludzi, którym oszczędzone zostało piekło drugiej wojny światowej, jednak żyją w jej cieniu. Każdy moment życia przebiega pod znakiem porównania dwóch światów. Jeden jest tym rzeczywistym, światem teraźniejszości, drugi to świat, o którym się nie mówi, ale który jest stale obecny w życiu całej rodziny.

Wojna w Iraku, podobnie jak i poprzednie konflikty, w które wikłały się Stany Zjednoczone Ameryki, coraz częściej pojawia się jako temat poruszany w kulturze – czy to w filmach („Green Zone”, „Jarhead. Żołnierz piechoty morskiej”, „Hurt Locker. W pułapce wojny”), serialach („Generation Kill. Czas wojny”), muzyce („Hell Broke Luce” z płyty „Bad as me” Toma Waitsa) czy wreszcie w literaturze. Nic w tym dziwnego.

Już w przedmowie Autor zaznacza, iż praca ta nie ma stać się przewodnikiem turystycznym ani panegirykiem na cześć Mistry. Jako główny cel Runciman obiera zarysowanie dziejów stolicy despotatu Morei. Pierwszy rozdział poświęcony jest ogólnej historii Peloponezu, łatwo jednak można zauważyć, iż starożytność nie jest ulubionym okresem sir Stevena. Autor zdawkowo streszcza setki lat, akcentując głównie burzliwe dzieje związane z rzymskim podbojem, najazdem Wizygotów, a ostatecznie triumfem chrześcijaństwa, które zdaniem badacza wpłynęło na chwilowy upadek greckiej kultury.

Kiedy jakiś czas temu dowiedziałem się, że nadchodzi polskie wydanie wspomnień Dana Hamptona, byłem pozytywnie zaskoczony. Ale skoro jedna oficyna przetarła szlak, ani trochę się nie zdziwiłem, gdy ujrzałem zapowiedź innej, bardzo podobnej w swej istocie publikacji. Książki Eda Macy’ego – zarówno „Apache”, jak i „Hellfire” – czytałem już dawno temu w oryginale i od równie dawna zastanawiałem się, czy kiedyś ukaże się ich polski przekład. No i proszę – jest.

Do listy czynników makropolitycznych wpływających na zwiększenie się skali zjawiska dzieci-żołnierzy zaliczyć należy także transformację krajów postkolonialnych, redefinicję pojęcia, a nawet atrofię państwa i narodu, coraz częstsze przypadki tzw. państw upadłych i anarchizacji sfery publicznej oraz uaktywnienie się nienawiści plemiennej, resentymentów etnicznych, dzielących społeczeństwa byłych kolonii. Kwestie te należy ściśle powiązać z medialną tendencją do poszukiwania elementów egzotyki w społeczeństwach globalnego Południa – zdjęcia dzieci z AK-47, towarzyszące europejskim i amerykańskim reportażom z wojen w Afryce, zmieniały postrzeganie postkolonialnych wojen. Nagle świat przypomniał sobie o problemach byłych kolonii – jednym z nich stał się udział w lokalnych wojnach dzieci.

Podchorąży Boczek dyrygował dwójką kolegów, z którymi do spółki odpowiadaliśmy za wygląd pokoiku. Reszta mieszkańców 207-ki leżała na wozach, chichocząc i komentując poczynania aktywistów. Moczymorda chrapał w najlepsze. Pod moją nieobecność partnerzy „spiętrowali” zalaną pryczę z wozem sąsiada, usunęli też szafkę i taboret ze strefy skażonej. Trochę gapiliśmy się po sobie, w końcu jednak wziąłem jedną ze szmat i przystąpiłem do zbierania uryny. Ktoś pobiegł po wodę, ktoś użyczył anemicznej latarki. Cuchnąca rzeczywistość nieco nam się rozjaśniła.