Chińska marynarka wojenna przekazuje coraz więcej okrętów straży wybrzeża. Chodzi o jednostki wyłącznie jednego konkretnego typu – korwety typu 056 – które poddawane są odpowiedniej przebudowie. Skala zjawiska zainteresowała zagraniczne i chińskie media branżowe i nie tylko. Wszędzie pojawia się pytanie, czy przekazywanie nowych okrętów, mających najwyżej osiem lat, ma sens.
Pierwsze korwety typu 056 weszły do służby w roku 2013. To nieduże jednostki o wyporności około 1500 ton przeznaczone do działań w pobliżu własnych baz. Ich uzbrojenie składa się z działa kalibru 76 milimetrów, dwóch działek kalibru 30 milimetrów, czterech pocisków przeciwokrętowych YJ-83, ośmioprowadnicowej wyrzutni pocisków przeciwlotniczych krótkiego zasięgu HQ-10 i dwóch potrójnych wyrzutni torped kalibru 324 milimetrów. Na pokładzie rufowym wygospodarowano miejsce na lądowisko dla śmigłowca Z-9. Wariant 056A ma rozszerzone zdolności zwalczania okrętów podwodnych.
Tania i prosta konstrukcja umożliwiła masową budowę. Łącznie miano zbudować aż siedemdziesiąt dwie korwety. Na bazie typu 056 opracowano warianty eksportowe: korwety typu C13B dla Bangladeszu i pełnomorskie patrolowce P18N dla Nigerii. Kolejny wariant patrolowy miała zamówić Algieria.
Pierwsze doniesienia o wykorzystaniu typu 056 do opracowania patrolowca dla straży wybrzeża pojawiły się już w roku 2014. W kolejnych latach mnożyły się zdjęcia korwet przystosowywanych do potrzeb tej formacji. Przebudowa obejmowała demontaż uzbrojenia rakietowego i torpedowego, zaś w ostatnich latach zauważono pojawienie się w dziobowej części nadbudówki, tuż za mostkiem, dużych paneli LED. Służą one do wyświetlania komunikatów i ostrzeżeń. Na zdjęciach widać też dodatkowe anteny sprzętu elektronicznego. Według różnych źródeł konwersji mogły zostać poddane aż dwadzieścia dwie korwety.
The No. 1108 coast guard ship officially served by the China Coast Guard was transformed from the 056 frigate of the PLA Navy, and the anti-ship missiles and anti-aircraft missiles were dismantled.A total of 22 056s were handed over.#Type056 #ChinaCoastGuard pic.twitter.com/SBu2dS9sLH
— observer (@CN_military_21) February 17, 2022
Na pierwszy rzut oka jest to co najmniej dziwne. Nowe okręty są przekazywane formacji, która nie cierpi na brak jednostek. Wręcz przeciwnie: chińska straż wybrzeża jest najliczniejsza na świecie. Chociaż korwet typu 056 zbudowano bardzo dużo, rzadka to rzecz, by jakakolwiek marynarka wojenna lekką ręką pozbywała się tylu nowych i zasadniczo udanych okrętów, dla których nie brakuje zastosowania na wodach Morza Południowochińskiego czy Wschodniochińskiego.
Are Maritime Law Enforcement Forces Destabilizing Asia? | @ChinaPowerCSIS https://t.co/CLxLR6fQXD pic.twitter.com/J8153KluIo
— Navneet Sharma (@navs3711) June 2, 2021
Od taranowania do armat
Sprawę dokładniej zbadał miesięcznik Jianchuan Zhishi (Okręty wojenne i statki handlowe), przyglądając się wadom i zaletom służby byłych korwet w straży wybrzeża. Za niewątpliwą słabość uznano ograniczoną autonomiczność typu 056. Nie zauważono także, aby modyfikacja do służby pozamilitarnej objęła instalację dostatecznej ilości broni niezabijającej. Te dwa czynniki ograniczają przydatność okrętów chociażby w trakcie długotrwałych konfrontacji przy spornych archipelagach z Japonią, Filipinami i Wietnamem.
Zalety mają jednak przeważać nad wadami. Przede wszystkim niejako w spadku po służbie w marynarce wojennej miał zostać sprzęt walki radioelektronicznej, przewyższający systemy posiadane przez straż wybrzeża. Daje to zupełnie nowe możliwości. Oprócz tego korwety typu 056 mają dużo lepiej znosić kolizje z innymi jednostkami. To bardzo ważna informacja. W ostatnich latach przepychanie i taranowanie zajęło miejsce polewania z armatek wodnych jako ulubiona taktyka chińskiej straży wybrzeża i milicji morskich na spornych wodach Mórz Południowo- i Wschodniochińskiego.
China Navy type 056A improved corvette 608 Liaocheng commissioned yesterday pic.twitter.com/aIcMtFKiIN
— 龙龑之 (@Loongnaval) January 20, 2020
Taktyka taranowania i wypychania obcych jednostek ze spornych wód ma wiele zalet. Przede wszystkim trudno uznać takie działania za akt wojny i często można tłumaczyć się niezamierzoną kolizją, ograniczając stronie przeciwnej pole manewru i zostawiając kontrolę drabiny eskalacyjnej w chińskich rękach. W szczególnie trudnej sytuacji są okręty, które nie mogą wykorzystać przeciwko rybakom i straży wybrzeża nawet broni małokalibrowej bez ryzyka niepotrzebnej eskalacji.
Bardzo prawdopodobne, że pionowa górna część burt patrolowców straży wybrzeża typów Zhaotou i Haixun 09, a także niszczycieli typu 055, jest celowym zabiegiem. Taka konstrukcja wraz z wypornością przekraczającą 10 tysięcy ton predysponuje te okręty do przepychania innych jednostek.
Może to być także demonstracją siły pod adresem państw, z którymi Chiny toczą spory o morskie granice. W tej grupie są wszystkie państwa mające morską granicę z Chinami, zarówno odległa Indonezja, jak i formalnie sojusznicza Korea Północna. Pekin nie cofnie się przed egzekwowaniem swoich roszczeń i pretensji. Atutem korwet jest tutaj pozostawienie uzbrojenia artyleryjskiego. Dzięki armatom kalibru 76 milimetrów nieduże jednostki mogą mieć w sytuacjach kryzysowych znacznie większą siłę przekonywania niż większość potencjalnych przeciwników. Dla dużych kutrów japońskiej straży wybrzeża standardem są działka kalibru 35 lub 40 milimetrów, chociaż trzeba dodać, że wiele z nich ma też zestawy obrony bezpośredniej Phalanx.
PRC magazine-scan showing Type 056 corvettes transferred from PLAN to Chinese Coast Guard in what I can only assume to be a highly unconventional approach to established CG operations. Note what resembles a JCG Tsugaru class OPV and…shore bombardment.
Via "Strangelove" at SDF. pic.twitter.com/BuyXdc352G
— Alex Luck (@AlexLuck9) January 22, 2022
Ten stan budzi rosnące obawy w obliczu wprowadzonej w styczniu ubiegłego roku ustawy ułatwiającej chińskiej straży wybrzeża użycie siły przeciwko osobom i organizacjom podejmującym „nielegalne działania na wodach pod chińską jurysdykcją”. Ustawy określa jedenaście obszarów działania, w tym: ochronę strategicznych wysp, wyłącznych stref ekonomicznych i sztucznych wysp oraz zarządzanie rybołówstwem. To ostatnie wyraźnie wskazuje na zamiar podjęcia jeszcze bardziej zdecydowanych działań na Morzu Południowochińskim.
Straż wybrzeża będzie uprawniona do rozbiórki obiektów wzniesionych przez inne strony na wyspach, do których roszczenia zgłaszają Chiny, oraz aresztowania i odholowania jednostek naruszających chińską suwerenność. W takich przypadkach możliwe będzie użycie broni, jeżeli wcześniejsze ostrzeżenia zostaną zignorowane.
Dodajmy, że w roku 2018 chińska straż wybrzeża przestałą podlegać Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego i podporządkowano ją Zbrojnej Policji Ludowej. Tym samym straż przeszła pod bezpośrednią kontrolę Centralnej Komisji Wojskowej, której podlega również resort obrony i milicje ludowe. Celem takiej reorganizacji jest najprawdopodobniej zapewnienie lepszej koordynacji działań między różnymi formacjami wojskowymi i paramilitarnymi, jest także logiczną konsekwencją powierzenia Zbrojnej Policji Ludowej całości odpowiedzialności za ochronę granic.
Niepotrzebne korwety
Song Zhongping, były oficer marynarki wojennej i dyżurny komentator spraw wojskowych w chińskich mediach, zwrócił Jianchuan Zhishi uwagę na jeszcze jeden powód przekazywania nowych korwet straży wybrzeża. Mimo zamawiania olbrzymich partii jednostek typu 056 marynarka wojenna coraz mniej ich potrzebuje. Wraz z budową większej liczby fregat typu 054A i kolejnych typów niszczycieli spadło zapotrzebowanie na małe jednostki przybrzeżne. Ograniczony potencjał bojowy korwet sprawia, że stają się coraz mniej użyteczne dla marynarki wojennej.
#Chinese Type 056 #corvette CHAOZHOU 595 of the East Sea Fleet carrying out target practice on 29 April. She's seen launching a target then engaging with a manually-operated close-in weapon system. The Chinese #Navy has about 72 Type 056/056A corvettes https://t.co/2g6qnl2LH6 pic.twitter.com/iE276MeZAo
— Chris Cavas (@CavasShips) May 12, 2021
Związane jest to z intensywną dyskusją nad chińską strategią morską. Wydaje się, że w ciągu ostatnich kilku lat zaczął się krystalizować pogląd, w którym marynarka wojenna ma działać na otwartych wodach, pozostawiając akweny przylegające do wybrzeży kraju w gestii straży wybrzeża. W takiej sytuacji faktycznie spada przydatność korwet, a przekazanie ich straży pozwala lepiej je wykorzystać.
Nie pierwszy raz
Nie pierwszy raz gdy chińska straż wybrzeża otrzymuje okręty w spadku po marynarce wojennej. W roku 2015 ujawniono transfer czterech fregat typu 053H2G. Jednostki pozbawiono uzbrojenia, z wyjątkiem czterech podwójnych działek kalibru 37 milimetrów. Wymieniono również sprzęt elektroniczny na nowocześniejszy.
Japonia także rozważała wzmocnienie straży wybrzeża wycofanymi ze służby okrętami. Najprawdopodobniej pod uwagę brano zbudowane jeszcze w latach 80. nieduże niszczyciele typu Hatsuyuki. Z pomysłu jednak zrezygnowano. Uznano, ze przebudowa i przystosowanie okrętów wojennych do potrzeb straży wybrzeża nie przyniesie zadowalających efektów i skończy się niepotrzebnymi kosztami.
Niejako w drugą stronę chciała iść amerykańska stocznia Huntington Ingalls. W konkursie na fregaty FFG(X) dla US Navy zaoferowała ona typ Legacy, konstrukcyjnie bazujący na dużych kutrach US Coast Guard typu Legend. Ostatecznie zwycięstwo przypadło włoskiemu Fincantieri ze zmodyfikowaną wersją typu FREMM, który otrzymał nazwę Constellation.
Zobacz też: F-35 skryte w blasku F-15EX – Eagle II jako samolot WRE i nosiciel pocisków nowego typu