Publicysty i historyka Dariusza Baliszewskiego bliżej przedstawiać nie trzeba. Przez jednych – jak historyków akademickich – wyszydzany, przez innych bezgranicznie więc podziwiany. Jedno jest pewne – każdy kto interesuje się ostatnim stuleciem w historii Polski, wobec twórczości Baliszewskiego nie może pozostać obojętny.
Jak urodzony i wychowany w sowieckiej Azji Środkowej pół-Uzbek, pół-Rosjanin, major KGB mógł stać się orędownikiem prawdy o Katyniu? Odpowiedź na to pytanie daje Oleg Zakirow, który napisał autobiograficzną książkę „Obcy element”.
Gdyby zorganizować plebiscyt na najsłynniejszego polskiego lotnika z II wojny światowej, największe szanse mieliby zapewne Stanisław Skalski, Witold Urbanowicz, może i Jan Zumbach, ale raczej nie Bohdan Arct. Czy zasłużenie, trudno orzec. Liczba zestrzelonych samolotów wroga przemawia oczywiście na korzyść dwóch pierwszych, mających na koncie odpowiednio osiemnaście i pół oraz siedemnaście zwycięstw. Natomiast trzeba Arctowi przyznać, że spośród wszystkich ówczesnych lotników Polskich Sił Powietrznych okazał się najbardziej płodny literacko.
Mówi się, że fantastyka to literatura popularna, literatura dla mas. Kłam temu stwierdzeniu zadają w Polsce tacy pisarze jak Stanisław Lem i Jacek Dukaj oraz garstka autorów zagranicznych. Do tego grona dołącza właśnie Eleonora Ratkiewicz. „Paradoksy Młodszego Patriarchy” to bez wątpienia jedna z najlepszych powieści, jakie przeczytałem w tym roku, jedna z najlepszych, jakie przeczytałem w ogóle.
Druga wojna światowa, chociaż tak odległa i tak dobrze udokumentowana, wiąż kryje wiele tajemnic. Są tajemnicami przynajmniej dla przeciętnych obywateli, a nawet tych nieco mniej przeciętnych, bo na przykład badaczy i historyków tamtego okresu, wiele bowiem dokumentów ciągle opatrzonych jest klauzulami tajności i niewiele wskazuje na to, żeby poszczególne państwa skłonne były dzielić się sekretami przeszłości z ogółem społeczeństwa. Dlatego zwłaszcza jeśli chodzi o działalność wywiadów i służb specjalnych, ciągle skazani jesteśmy na wiele domysłów, a dotychczas opublikowane prace z różnych względów nie zawsze opowiadają prawdę o tym jak się rzeczy miały
Książkę Rolfa-Dietera Műllera wydano w nowej, niedawno wprowadzonej w Bellonie szacie graficznej. Na szczególną uwagę zasługują dobrze dobrane i wkomponowane w treść zdjęcia, mapy i przedruki plakatów propagandowych. Jednak jest jedno „ale”, otóż fotografie na okładce nijak się mają do treści książki, może oprócz zdjęcia portretowego Adolfa Hitlera. Poza tym na okładce są żołnierze „Freikorpsów” z 1919/1920 roku i dwa czołgi T-34, z czego jeden to wrak. Jak to się ma do tematu, nie wiem.
Akcja książki – jak sam tytuł wskazuje – toczy się w Malborku, stolicy państwa krzyżackiego, skąd na spotkanie z koalicją polsko-litewską wyrusza zakonna armia, wspierana przez rycerskich gości z całej Europy. Główny bohater Eberhard von Hohendorf, młody rycerz Zakonu Szpitala Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie, zostaje wyznaczony przez wielkiego mistrza do obrony zamku w przypadku ewentualnej porażki Krzyżaków i oblężenia malborskiej twierdzy. Dodatkowo zostaje mu powierzone zadanie strzeżenia największej tajemnicy Ulricha von Jungingen.
Amerykański styl prowadzenia wojny charakteryzuje dążenie do maksymalnego ograniczenia strat w ludziach, własnych oczywiście, a nie przeciwnika. Z tego między innymi względu w czasie drugiej wojny światowej odpuszczono zdobywanie Berlina, zostawiając go Rosjanom i z tego też powodu wiele bitew na Pacyfiku określa się mianem krwawych, mimo że w porównaniu z nawet niewielkimi starciami na froncie wschodnim ich starty te były wielokrotnie niższe. Takie miano zyskały tez bitwy o Iwo Jimę czy tytułowa ostateczna bitwa – o Okinawę.
Amerykańska wojna domowa – zwana w naszym języku polskim secesyjną – to w Polsce temat słabo znany, zarówno jako temat historyczny, jak i motyw literacki. Oczywiście każdy zna „Przeminęło z wiatrem”, wypada też, aby kulturalny Czytelnik przynajmniej kojarzył „Szkarłatne godło odwagi”, lecz zasadniczo dla wydawców i tłumaczy znad Wisły ten kluczowy okres w historii naszego największego, bądź co bądź, sojusznika to wciąż terra incognita. Tym bardziej dla tutejszych pisarzy. Oczywiście było kwestią czasu powstanie naszej, rodzimej powieści o wojnie secesyjnej.
Najnowsza pozycja Borowiaka, wydana oczywiście w Almapress, dotyczy największego przedwojennego polskiego okrętu – stawiacza min ORP Gryf. Dziwna jest to książka. Przeważnie do czynienia mamy z historiami opisującymi przebieg służby okrętów, ich dokonania bojowe i przeprowadzone misje. Jak jednak napisać książkę o okręcie, który zatopiono już w pierwszych dniach wojny? Okazuje się, że można i wcale nie wygląda to źle.
