„Lach bez konia, jak ciało bez duszy”, mawiały już przed wiekami narody sąsiadujące z potomkami Sarmatów. Kto choć na chwilę przyjrzał się obchodom Święta Kawalerii Polskiej, które w dniach 3–4 września odbyły się po raz pierwszy w Warszawie, ten wie, że w narodzie wciąż tkwi niezwykła, jakby hipnotyczna słabość do konia i etosu kawaleryjskiego. To, że „kawaleria dumą oręża polskiego jest”, wie każdy z nas, gdy jednak chcemy wyjść poza ogólny „kanon” narodowej wiedzy, co w znacznej części równa się romantycznej legendzie, okazuje się, że niełatwo o współczesną literaturę przedstawiającą losy kawalerii II RP.

Uprzedzam nieświadomych, że jest to nie publikacja popularyzująca spektakularną walkę specsłużb z terrorystami, ale poważna praca stanowiąca uporządkowane źródło wiedzy dla Czytelnika interesującego się problematyką bezpieczeństwa, przede wszystkim dedykowana tym, którzy dopiero rozpoczynają poznawania sfery antyterrorystycznej i kontrterrorystycznej.

Rynek wydawniczy w naszym kraju jest dosłownie zalewany pozycjami związanymi z drugą wojną światową; oczywiście nie muszę podawać przyczyn tego stanu rzeczy. Wielka Wojna w polskiej świadomości nie jest nacechowana takim ładunkiem martyrologicznym co na zachodzie. Kiedy my 11 listopada radujemy się z kolejnych rocznic odzyskania niepodległości, w krajach zachodnich symboliczna data zawieszenia walk na zachodnim froncie pierwszej wojny światowej staje się okazją do upamiętnienia żołnierzy poległych w licznych konfliktach ostatnich wieków.

Przywódcy PKWN na spotkaniu ze Stalinem, już w październiku zadali mu takie pytanie: „Warszawa, no przecież takie straty”. A on odpowiedział: „A co to takiego, u nas nie ma miasta większego, gdzie by nie było takich strat. A Stalingrad, a Kijów, a Mińsk?” Wszędzie takie straty. Powiedział nawet coś ohydnego: „To dobrze, wreszcie Polacy poczuli, co to jest wojna, poczuli smak własnej krwi. A wcześniej Armia Krajowa prowadziła politykę stania z bronią u nogi i w ogóle nie pomagała nam w wojnie z III Rzeszą. Wreszcie wojna dotarła i do waszych domów”. Taka była koncepcja Stalina.

Autor postawił sobie za cel definitywne obalenie tak chętnie przytaczanego przez radzieckich (rosyjskich) historyków, a także oficjalnych dziejopisów PRL kłamstwa o niemożności udzielenia pomocy powstańcom przez siły I Frontu Białoruskiego marszałka Rokossowskiego. Żmudna praca i analiza dokumentów przechowywanych w archiwach rosyjskich umożliwiło odtworzenie w pracy rzeczywistego obrazu intencji „sojusznika naszych sojuszników”.

Niestety jak dotąd większość Polaków nie była świadoma, że to właśnie Poznańczycy, nie zważając na niepewną sytuację na granicy z Niemcami, na wieść o zagrożeniu macierzy przez bolszewików pospiesznie wyekwipowali doborowe siły, które miały znamienity udział w pokonaniu Armii Czerwonej. To samo się ma z umundurowaniem – wizerunek hallerczyka kojarzy chyba każdy, a jak się to ma to Poznańczyka?

Jak urodzony i wychowany w sowieckiej Azji Środkowej pół-Uzbek, pół-Rosjanin, major KGB mógł stać się orędownikiem prawdy o Katyniu? Odpowiedź na to pytanie daje Oleg Zakirow, który napisał autobiograficzną książkę „Obcy element”.

Zaznaczam, że nie jest to biografia władcy w sensie klasycznego dzieła. Autorka zaprezentowała inny pomysł na pracę, życie i legendę młodego króla interpretując przez pryzmat działań sławnego ojca, interesów ścierających się grup możnowładztwa, bezustannie intrygujących Krzyżaków, „białej” i „czarnej” wizji tragicznej kampanii antytureckiej i śmierci oraz podnoszonej przez długi czas w różnych zakątkach Europy plotki o cudownym ocaleniu i pokutnej tułaczce kawalera świętej Katarzyny.

Józef Mützenmacher wpisuje się w poczet najbardziej tajemniczych postaci XX-wiecznej Polski. Zawiłość losów tego człowieka sprawia, że na podstawie jego biografii mógłby powstać serial telewizyjny bądź niejeden film kryminalno-sensacyjny. Kim zatem jest osoba, która wodziła za nos nie tylko najbliższe osoby, ale przede wszystkim rozmaite służby bezpieczeństwa?

Mamy słuszne prawo narzekać na niezdecydowanie europejskich rządów w obliczu marszu Armii Czerwonej na zachód. Niemniej jednak, zauważmy, że opieszałość rządzących elit starali się nadrobić ciągnący pod polskie sztandary z najróżniejszych stron świata zaprawieni w bojach ochotnicy, spieszący ratować „wolność naszą i waszą”. Wśród nich znalazł się dwudziestojednoletni Kaarlo Sakari Kurko, zapalony żołnierz i nieprzejednany wróg bolszewizmu.