Książka została wydana po raz pierwszy w 1974 roku, a rok później autor otrzymał za nią Nagrodę Pulitzera. Michael Shaara (1928–1988), syn włoskich emigrantów, był wykładowcą języka angielskiego, literatury i kreatywnego pisania na Florida State University. Chętnie sięgał też po pióro, czego rezultatem było ponad dwadzieścia książek. Jego największym sukcesem okazała się właśnie ta opisująca bitwę pod Gettysburgiem.
Tytuł odnosi się do słów innego popularnego autora, do którego Sołonin jest porównywany – Wiktora Suworowa, który w serii Lodołamacz stwierdził, że do pogromu radzieckiego lotnictwa doszło o pierwszym brzasku, kiedy to lotnictwo niemieckie zaatakowało śpiące lotniska i większość samolotów zniszczono na ziemi. Jako człowiek z wykształcenia i zawodowo zajmujący się lotnictwem Sołonin poczuł, że coś z teorią Suworowa jest nie tak, dlatego postanowił pokazać, jak to naprawdę na tych uśpionych lotniskach było.
Jak już niejednokrotnie wspominałem, „Bitwa o Anglię” Bungaya wyznaczyła na długie lata standardy pisania o zmaganiach RAF-u z Lutfwaffe na przełomie lata i jesieni 1940 roku, stawiając jednocześnie pod znakiem zapytania zasadność publikowania innych książek przekrojowych na ten temat, książek, które po prostu muszą być gorsze pod wieloma względami, jeśli nie pod każdym. Niemniej jednak, trudno się dziwić, że w okrągłą, siedemdziesiątą rocznicę rzeczonej bitwy ukazały się w Polsce liczne publikacje na ten temat, zarówno autorów polskich, jak i zagranicznych.
Andrzej Zasieczny, popularny autor wszelkiej maści leksykonów militarnych wydawanych przez Almapress w serii „Panorama techniki wojskowej” wziął na patelnię nowy temat. Tym razem pisze o samolotach II wojny światowej. Zobaczmy jak mu to wyszło.
Ostatnio wśród książek historycznych popularne jest wznawianie wydanych już kiedyś pozycji. Nie ma w tym żadnego zarzutu, wypada się jedynie cieszyć, bo kolejne edycje świadczą tylko o tym, że wydane niegdyś tytuły były tak dobre i stale cieszą się tak dużym popytem. Na tej fali pojawiło się na rynku nowe wydanie „Malej floty bez mitów” równie popularnego co kontrowersyjnego marynisty Mariusza Borowiaka.
Ha! Tak, właśnie „Ha!”, ni mniej, ni więcej. Taka właśnie była moja reakcja, gdy czytając powieść Adama Robertsa, wreszcie dowiedziałem się, co oznacza jej tytuł. To znaczy oryginalny tytuł, który brzmi Yellow Blue Tibia, co można by przetłumaczyć jako „Żółtoniebieska piszczel”. Nie dziwię się przy tym, że polskiemu tłumaczeniu nadano tytuł „Projekt Stalin”. Taki tytuł zdecydowanie bardziej pasuje do lekko prześmiewczego, historyczno-politycznego science fiction tak bowiem należałoby sklasyfikować powieść Robertsa. Tytuł oryginalny pasuje za to do oparów absurdu, w których unosi się fabuła.
Suworow był pierwszym, który swoim „Lodołamaczem” naruszył uświęconą państwowym majestatem wersję historii. Był prekursorem, ale z roku na rok pojawiało się co raz więcej rosyjskich autorów badających ten okres i dochodzących do nowych ustaleń. Można do nich zaliczyć choćby Władymira Bieszanowa czy Marka Sołonina, którego książkę mam właśnie przyjemność recenzować.
Do określenia tej książki najlepiej chyba pasuje zwrot – podręcznik akademicki. Choć jest skierowana do szerokiego grona odbiorców, z tym mi się ona najbardziej kojarzy. Dosyć sztywny, konkretny język i bardzo bogaty materiał faktograficzny sprawiają właśnie, że wygląda na książkę dla studentów historii czy politologii.
Opowiadając o „Bitwie o Anglię” Stephena Bungaya, poświęciłem parę słów symbolicznej wzmiance o udziale polskich lotników w starciach z Luftwaffe. Wiadomo bowiem, że polski Czytelnik, rozpieszczony przez Fiedlera, a w ostatnich latach mile połechtany przez Lynne Olson i Stanleya Clouda, przyzwyczaił się do hagiografii naszych myśliwców zasiadających w kokpitach RAF-owskich Hurricane’ów i Spitfire’ów. Z drugiej strony każdy dojrzały Czytelnik ma świadomość tego, że Fiedler pisał ku – jak to się ładnie mówi – pokrzepieniu serc i jego legendarna już książka, choć oparta na solidnej bazie faktograficznej, nie jest wolna od koloryzowania, przemilczeń czy podkreślania faktów mało znaczących dla ogólnego obrazu sprawy, za to przemawiających do wyobraźni. Tymczasem miłośnicy historii lotnictwa od dawna pragnęli kompleksowej, obiektywnej analizy faktów. No, tośmy się doczekali.
Peter Heather, profesor historii średniowiecznej w King’s College w Londynie, po napisaniu dobrze przyjętego „Upadku Cesarstwa Rzymskiego” (Dom Wydawniczy Rebis) zajął się rozwinięciem jednej z przyczyn tego wydarzenia. Mowa o wielkiej wędrówce ludów – plemion barbarzyńskich sąsiadujących z Rzymem – i o innych wczesnośredniowiecznych migracjach, które w dużej mierze ukształtowały dzisiejszy wygląd Europy. Autor porwał się na zadanie niełatwe, bo jak uporządkować kilkuwieczny, głównie germańsko-słowiański bałagan i w przystępnej formie wyjaśnić Czytelnikom zawiłości procesu, nad którym wciąż głowią się historycy? Jak „niewdzięczna” była praca nad książką niech świadczy fakt, iż autor poświęcił jej – oczywiście z przerwami – szesnaście lat życia.
