W 1940 roku faszystowskie Włochy przystępują do wojny po stronie Niemiec, wypowiadając 10 czerwca wojnę Anglii i Francji. Il Duce wraz ze sztabem, choć większość generalicji mówi mu, że to niemożliwe, chce prowadzić wojnę równoległą do prowadzonej przez Niemcy Adolfa Hitlera. Mussolini po zdobyciu Etiopii w latach 1935–1936, a później Albanii w roku 1939, wierzy (albo chce wierzyć), że jego armia jest na to przygotowana. Już niedługo przekona się, że tak nie jest. Z państwa, które miało ambicje odtworzenia Imperium Romanum Włochy staną się sekundantem potężnego sąsiada zza Alp.

Po pierwsze tytuł jest trochę mylący, ponieważ pamiętniki, jak można by pomyśleć z tytułu, są tak naprawdę dziennikami. Pod konkretnymi datami i godzinami Petacci zapisywała rozmowy, spostrzeżenia i wydarzenia, których była świadkiem.

Powiem tak: kiedy zobaczyłem sam tytuł, oczy mi zapłonęły, jakbym zobaczył wydanie mitycznych i nieistniejących pamiętników Hitlera. Tak już mam, ale są regiony geograficzne, które wzbudzają – nie tylko we mnie – ogromną ciekawość. Poza Bałkanami należy do nich Kaukaz, kraina mało znana polskiemu Czytelnikowi, słabo opisana w polskiej historiografii. A szkoda!

Odkąd zaczęła wychodzić seria wydawnicza „Historia Państw Świata XX wieku”, a obecnie „Historia Państw Świata w XX i XXI wieku”, staram się – w miarę możliwości finansowych – powiększać biblioteczkę właśnie o te pozycje. Każdy, kto choć raz miał możliwość zapoznać się z którymkolwiek z tomów, na pewno to rozumie. Tym razem miałem niewątpliwą przyjemność przestudiowania książki dotyczącej historii Bułgarii.

„Obyś żył w ciekawych czasach” – brzmi chińskie przekleństwo. Mieszkańcy Europy i nie tylko naszego kontynentu w XX wieku przekonali się, jak celne i prawdziwe są te słowa. Jednak nie dla wszystkich ludzi, narodów miało ono taką samą siłę i znaczenie. W czasie II wojny światowej żyć na zachodzie Europy a na Wschodzie czy Południu (Bałkany) to dwa, a nawet trzy światy. Bezapelacyjnie Duńczycy żyli w ciekawych czasach, jednak najważniejsze wydarzenia i zawieruchy najkrwawszego wieku dotyczyły tego państwa pośrednio lub w najmniej bolesny sposób – oczywiście jeśli porówna się historię Półwyspu Jutlandzkiego z historią innych państw Europy.

Odkąd świat światem i nauka nauką, historycy, tak jak poeci i pisarze, wiedli i nadal wiodą spór o interpretację dziejów narodu i społeczeństw na przestrzeni dziejów. Dotyczy to zarówno opisu wydarzeń współczesnych autorowi, niedalekiej przeszłości czy historii „dawnej”. Każdy z naukowców ma swoje poglądy i zapatrywania polityczne, inna wizję rozwoju lub upadku społeczeństwa, grupy społecznej, którą bada lub opisuje.

„Życie jest jak pudełko czekoladek, nigdy nie wiesz, co ci się trafi”. Tak mówił Tom Hanks w kultowym filmie „Forrest Gump”. Losy ludzkie, a tym bardziej żołnierskie, są jak to pudełko czekoladek. Żołnierz żadnej armii nie jest nigdy pewny swego losu. W czasie konfliktu nigdy nie wie, gdzie rzucą go „wichry wojny”, w jakich warunkach przyjdzie mu prowadzić boje i czego może się tam spodziewać. Niewiadome jest nawet, czy skończy konflikt po tej samej stronie, po której zaczął. Na wojnie pewne jest jedno: śmierć i poniewierka.

Alpejska Dywizja „Monte Rosa” była pierwszą dywizyjną częścią nowej włoskiej Armii Republikańskiej, która narodziła się 16 października 1943, kiedy to podpisano protokół z Rastenburga. Na jego mocy zezwolono marszałkowi Grazianiemu utworzyć cztery włoskie dywizje liczące 52.000 ludzi. 19% żołnierzy dywizji „Monte Rosa” było byłymi żołnierzami armii królewskiej, schwytanej przez Niemców po 8 września. Ochotnicy ci objawiali poglądy czysto faszystowskie lub żywili uczucia antyalianckie i nie mogli się przemóc, aby teraz, po trzech latach walczyć u boku niedawnych wrogów.

Przyznam od razu, że pierwszą wojną światową zajmuję się hobbystycznie od czasu do czasu, jednak bardzo chętnie sięgam po pozycje dotyczące historii tego wielkiego konfliktu, który okazał się matką wszystkich dotychczasowych wojen. Aczkolwiek trzeba uczciwie przyznać, że dzieje jego w naszym kraju są jakoś pomijane i nadal nieopracowane, choć w ostatnich latach powoli zmienia się to na plus. W tym roku nakładem wydawnictwa Bellona wyszła książka Martina Evansa pod polskim tytułem „Krach cesarskich Niemiec. Przełomowy rok 1918 w dziejach Europy”.

Wspomnienia i pamiętniki zawsze były i będą wysoko cenionym źródłem historycznym. Pamiętniki i wspomnienia wojskowych oprócz tego, że są bogatym źródłem, dodatkowo są też najprawdopodobniej najpoczytniejsze. Należy jednak zauważyć, że trzeba do nich podchodzić ostrożnie i czytając lub studiując je, winno się poza uwagą dysponować pewną wiedzą historyczną, często nawet sporą. Dlaczego? Ponieważ wspomnienia są zawsze subiektywnym dokumentem i opisem wydarzeń, a o ile pół biedy, gdy dotyczą wydarzeń „czasu pokoju”, to jeśli dotyczą wspomnień wojennych – jak w tym wypadku – już gorzej, tym bardziej, że są to wspomnienia członka Waffen-SS.