John Julius Norwich – „Niezwykłe historie papieży”

Sięgając po książkę o tytule „Niezwykłe historie…”, Czytelnik zazwyczaj oczekuje sensacji lub spraw kontrowersyjnych. Jeśli sięga po takową pozycję dotyczącą historii Kościoła katolickiego, a już w ogóle papiestwa, to emocje rosną. Tymczasem Autor serwuje nam pod sensacyjnym tytułem kawał dobrze napisanej i skomponowanej książki historycznej opisującej dzieje papieży.

Autor „Niezwykłych historii papieży…” jest profesorem historii, autorem między inymi monografii dziejów Sycylii pod rządami Normanów, Bizancjum, a także krajów strefy basenu Morza Śródziemnego, współpracuje również z kanałem historycznym telewizji BBC. Co może zainteresować Czytelnika tej recenzji i publikacji – jest agnostykiem.

Książka została wydana przez warszawską Bellonę w twardej oprawie z obwolutą, na bardzo dobrej jakości papierze z dwoma wkładkami z reprodukcjami obrazów rycin i zdjęć. Należy jednak ubolewać, że wydawnictwo nie zadbało o indeks nazwisk, co przy tak dużej monografii jest dość problematyczne. Autor podzielił pracę na 28 rozdziałów, z których każdy skupia się na szczególnym okresie w historii papiestwa i Europy. Oprócz tekstu głównego w książce zawarto załącznik: szczegółowy spis papieży i antypapieży z datami panowania oraz imionami i nazwiskami przed obraniem imienia papieskiego.

Trzeba, że Norwich ma sprawne pióro, a w dodatku ma cenną cechę u zawodowego historyka – potrafi pisać publicystycznym, lekkim językiem o sprawach ważnych i często zawiłych. Bardzo łatwo przechodzi od tematów dotyczących życia prywatnego poprzez krótką biografię papieża, sprawy polityki międzynarodowej, najważniejsze dokonania głowy Kościoła w czasie pontyfikatu aż po spawy biblijne – zmieniającą się doktrynę Kościoła i otoczkę filozoficzno-religijną. Czytelnik na pewno się nie pogubi w nadmiarze faktów, dat i nazwisk.

Autor nie tylko podaje szczegóły z życia papieży, ale i na tyle, na ile jest to możliwe, opisuje osoby z ich otoczenia, które miały na nich mniejszy lub większy wpływ. Często książkę tę czyta się jak dobrą powieść sensacyjną, w której mamy do czynienia ze świętymi, pustelnikami, mistykami, ale i z lubieżnikami na pewno nieprowadzącymi „świętego życia”, papieżami, którzy bardziej nadawaliby się na żołnierzy niż hierarchów kościelnych, oraz wykwalifikowanymi politykami i intrygantami, którzy potrafili zrzucać i osadzać na tronie władców w całej Europie. Autor na chłodno i z dystansem analizuje poczynania papieży i w pełnej rozciągłości ukazuje efekty ich decyzji, tych bardziej i mniej trafnych, tych które pozostawiły dalekosiężny ślad w historii, i takich, o których gdyby nie historycy, nikt by się nie dowiedział. Norwich potrafi być również bardzo krytyczny, nawet wobec uznanych autorytetów papieskich, co niejednego Czytelnika może poruszyć, jednak trzeba przyznać, że wielokrotnie ma rację. Analiza przedstawiająca najbardziej przełomowe momenty w historii papiestwa i Kościoła Katolickiego oraz opis wydarzeń są skomponowane bardzo klarownie i niemal obrazowo, aby Czytelnik nie pogubił się w zawiłości spraw teologicznych i politycznych, co nader często w książkach o tej tematyce się zdarza. Jednym słowem, jest to pozycja nie tylko dla historyków kościoła, ale również dla wszystkich głodnych wiedzy i dobrej – wnoszącej coś do wiedzy – książki.