RWD-14

W 1933 roku Departament Aeronautyki rozpoczął poszukiwania w celu znalezienia następcy R.XIII. W konsekwencji złożono kilka propozycji na nowy samolot obserwacyjny. Projekt R-XXI i RWD-12 nie spełniały wymogów i nie przewyższały charakterystykami lotnymi R.XIII. Rok później Departament określił założenia taktyczno – techniczne dla nowoczesnego samolotu towarzyszącego (rozpoznawczego) m.in. miał posiadać większy udźwig i silniejsze uzbrojenie, a także powinien być wyposażony w silnik o mocy rzędu 400–500 KM, z uwzględnieniem silnika G–1620 „Mors”.

Do rywalizacji stanęły konstrukcje RWD-14 zaprojektowany w Doświadczalnych Warsztatach Lotniczych przez inż. Stanisława Rogalskiego i inż. Jerzego Drzewieckiego, zmodyfikowany R-XXI, oraz U-6, Z-7 i M-8 zaprojektowane w Podlaskiej Wytwórni Samolotów. Rywalizację wygrał projekt RWD – 14, który miał zostać typem przejściowym zapełniającym lukę podczas wymiany R.XIII w eskadrach obserwacyjnych do czasu opracowania nowoczesnego samolotu towarzyszącego. Pierwszy prototyp o oznaczeniu RWD-14/I z silnikiem Pratt & Whitney Wasp Junior o mocy 400 KM (silnik „Mors” nie był w tym czasie gotowy) oblatano w drugiej połowie 1935 roku. Po przekazaniu pierwszego prototypu na początku 1936 roku do Instytutu Badań Technicznych Lotnictwa w celu przeprowadzenia wnikliwych badań okazało się, że posiada wiele usterek, a zakładane parametry nie zostaną osiągnięte. Na podstawie wyników badań w połowie 1936 roku zbudowano dwa prototypy: RWD-14/II nieuzbrojony i RWD-14/III uzbrojony z silnikami „Mors”. Prototypy były gotowe na początku 1937 roku. Przekonstruowano w nich kadłub, kratownica kadłuba wykonana została ze stali chromolibdenowej zamiast ze stali węglowej co obniżyło masę płatowca, a także zastosowano składane skrzydła wedle życzenia wojska. 20 kwietnia 1937 roku w czasie prób w Instytucie Lotnictwa RWD – 14/II został rozbity, powodem wypadku była niemożliwość wyprowadzenia samolotu z lotu nurkowego. Do identycznego zdarzenia doszło w czasie prób z prototypem RWD-14/III ze zmodyfikowanym statecznikiem pionowym co miało zapobiec flatterowi. Dochodzenie wykazało, że przyczyną dwóch katastrof było zahaczanie mechanizmu sterowania o kratownicę, która odkształcała się podczas lotu nurkowego. Wypadki drugiego i trzeciego prototypu spowodowały przeciągnięcie się badań, gdyż rozpoczęcie dostaw RWD-14 planowano na wiosnę 1937 roku.

Jesienią 1937 roku rozpoczęto budowę kolejnego prototypu oznaczonego jako RWD – 14/IV będącego już wzorcem wersji produkcyjnej, któremu nadano nazwę „Czapla” (nr ew. 55), samolot otrzymał wzmocnioną kratownicę, a także przeszedł pozytywnie wszystkie próby wiosną 1938 roku. Budowa prototypów została podjęta przez DWL, natomiast produkcję seryjną „Czapli” przekazano do Lubelskiej Wytwórni Samolotów podległej po upaństwowieniu wytwórni lotniczych Państwowym Zakładom Lotniczym. Zamówiono serię 65 egzemplarzy RWD-14 „Czapla”. W końcu lutego 1939 roku cała seria samolotów była gotowa, niska produkcja „Czapli” spowodowany była prawie dwuletnim opóźnieniem programu, gdyż w tym czasie przygotowywano produkcję nowoczesnego samolotu LWS-3 „Mewa”. Wiosną 1939 roku „Czaple” wprowadzono na stan eskadr obserwacyjnych w Poznaniu, Warszawie, Krakowie i Lidzie (pięć eskadr o końcowym numerze 3 oprócz 43 eskadry). W czasie Wojny Obronnej Lotnictwo Armijne posiadało 35 sztuk „Czapli”, a 30 pozostawało w rezerwie lub w remoncie. Około 10 samolotów ewakuowano do Rumunii, które tam użytkowano.

RWD-14: dane taktyczno-techniczne

Konstrukcja: mieszana (kadłub spawany z rur stalowych, skrzydła drewniane) kryta płótnem, podwozie stałe, zbiornik 315 l.
Uzbrojenie: 1 stały km pilota PWU wz. 33 7,92 mm w kadłubie, 1 ruchomy km obserwatora Vickers F 7,92 mm.
Napęd: silnik gwiazdowy, 9 – cylindrowy, PZL G – 1620 B „Mors II” o mocy 470 KM.
Rozpiętość: 11,9 m
Powierzchnia nośna: 22,0 m²
Masa całkowita: 1700 kg
Prędkość minimalna: 80 km/h
Długośc: 9,0 m
Masa własna: 1225 kg
Prędkośc maksymalna: 247 km/h
Wznoszenie: 6,1 m/s
Wysokość: 3,0 m
Masa użytkowa: 475 kg
Prędkość przelotowa: 232 km/h
Pułap: 5100 m
Zasięg: 575 km
Rozbieg: 140 m
Zużycie paliwa: 105 l/h

Bibliografia:

Andrzej Glass, Samoloty PZL 1928-1978.
Jerzy B. Cynk, Siły lotnicze Polski i Niemiec wrzesień 1939.
www.airwar.ru/ enc/spyww2/rwd14.html