Obecnie stoją przed nami ogromne szanse rozwoju gospodarczego, kulturowego, społecznego oraz w innych sferach. Niestety w związku z szerszymi perspektywami postępu pojawiają się również zagrożenia, które każde państwo próbuje wyeliminować. Jak ujęte zostało w Strategii Bezpieczeństwa Narodowego, zapewnienie niepodległości, nienaruszalności terytorialnej, wolności, bezpieczeństwa, poszanowania praw człowieka i obywatela, a także zachowanie dziedzictwa narodowego oraz ochrona środowiska naturalnego w warunkach zrównoważonego rozwoju jest niezbędnym podłożem funkcjonowania państwa i obywateli.

Terroryzm – obecnie najpowszechniej i najczęściej używane pojęcie. Można stwierdzić, że trzyma w szachu każde społeczeństwo. Jego głównym mechanizmem jest wzbudzanie lęku, dzięki któremu łatwiejsza jest kontrola i realizacja doktrynalnych celów. Dlatego tak ważne jest, by wszystkie służby odpowiadające za bezpieczeństwo szybko i skutecznie zapobiegały i przeciwdziałały temu negatywnemu zjawisku.

W Polsce przez długi czas nie było wiadomo, która służba powinna się zajmować tym nowym i eskalującym zjawiskiem. Za bezpieczeństwo i porządek publiczny, w tym antyterroryzm, odpowiada wszakże Policja, ale również Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, która ma wszelkie środki do walki z tym zjawiskiem. W takich warunkach wyobrażenie sobie sytuacji, w której na przykład służby wywiadu czy kontrwywiadu wojskowego weszłyby w posiadanie informacji o zagrożeniu działaniem terrorystycznym, mogłoby wprowadzać nas w stan uzasadnionego niepokoju. Dotychczas tego typu okoliczności wymagały bowiem konfrontacji szefów kilku służb. Czas niestety biegnie nieubłaganie naprzód i nie da się go zatrzymać. Dlatego stworzenie sztabu połączonych służb było konieczne – umożliwiło przyspieszenie podejmowania decyzji, wydania odpowiednich wytycznych i podjęcia skutecznych działań.

Wreszcie doczekaliśmy się powstania Polskiego Centrum Antyterrorystycznego (CAT) na wzór sztabów istniejących we wszystkich militarnych mocarstwach, takich jak Rosja, Stany Zjednoczone czy Wielka Brytania. Powstała instytucja integruje i koordynuje działania i wysiłki wszystkich służb i agend rządowych odpowiedzialnych za bezpieczeństwo. Jest to jednostka koordynacyjno-analityczna w zakresie przeciwdziałania terroryzmowi i jego zwalczania. Pierwszym szefem był oficer ABW, w skład CAT wchodzą oddelegowani przedstawiciele służb: Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Policji, Biura Ochrony Rządu, Służby Wywiadu Wojskowego, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Celnej i Straży Granicznej. Centrum pracuje 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu.

Koordynowanie działań wszystkich służb z jednego miejsca było w Polsce marzeniem, mogliśmy to zobaczyć tylko na amerykańskich filmach. CAT powstał, by zbierać informacje, przetwarzać je i analizować, a następnie podejmować odpowiednie kroki. Ośrodek zajmuje się również monitorowaniem mediów, które mają związki z organizacjami terrorystycznymi. Centrum odpowiada przede wszystkim za koordynację współdziałania służb odpowiedzialnych za zwalczanie terroryzmu w zakresie działań operacyjno-rozpoznawczych, ale też za współpracę z podobnymi jednostkami w innych krajach i wspomaganie procesów decyzyjnych.

Obecnie znaczenie informacji i szybkości jej wymiany jest niezbędne i nieocenione w działaniach przeciwterrorystycznych. Jako że Polska jest członkiem NATO i Unii Europejskiej, a przy tym leży na zewnętrznej granicy strefy Schengen, musi współpracować nie tylko z organizacjami, w których się znajdujemy, ale także z sąsiadami niebędącymi w ich strukturach. Obecnie takim strategicznym partnerem jest ukraiński odpowiednik – Anti-Terrorist Center (ATC) funkcjonujący przy Służbie Bezpieczeństwa Ukrainy, z którym wiążą CAT zadania w związku z EURO 2012.

Istotą systemu funkcjonowania CAT ABW jest koordynacja procesu wymiany informacji między uczestnikami systemu ochrony antyterrorystycznej, umożliwiająca wdrażanie wspólnych procedur reagowania w przypadku zaistnienia jednej z czterech kategorii zdefiniowanego zagrożenia:

• zdarzenia terrorystycznego zaistniałego poza granicami Polski mającego wpływ na bezpieczeństwo RP i jej obywateli;
• zdarzenia terrorystycznego zaistniałego na terenie Polski mającego wpływ na bezpieczeństwo RP i jej obywateli;
• uzyskania informacji o potencjalnych zagrożeniach mogących wystąpić na terenie Polski i poza granicami RP;
• uzyskania informacji dotyczących prania pieniędzy lub transferów środków finansowych mogących świadczyć o finansowaniu działalności terrorystycznej1.

Analizy, które centrum przeprowadza, są sporządzane dla Prezydenta RP i Prezesa Rady Ministrów. Obejmują całościowe, aktualne i syntetyczne długo- i krótkookresowe prognozy dotyczące poziomu zagrożeń terrorystycznych. Ponadto zawierają cenne uwagi na temat zarządzania kryzysowego i ochrony infrastruktury krytycznej kraju, aby bezpieczeństwo państwa było zapewnione w sposób kompleksowy.

Bezpieczeństwo to naczelna potrzeba i wartość zarówno dla jednostki jak i grup społecznych, a zarazem najważniejszy ich cel. Bezpieczeństwo narodowe możemy zaś zdefiniować jako naczelną, egzystencjonalną potrzebę funkcjonowania państwa, mającą na celu zapewnienie jego przetrwania i rozwoju. CAT jest instytucją umiejscowioną w tak czułym nerwie systemu bezpieczeństwa, że powinien reagować sprawnie i co najważniejsze: skutecznie. Oficerowie i pracownicy centrum zobowiązani są do posiadania odpowiednich kompetencji, a także silnego charakteru jako elementów niezbędnych do racjonalnego postępowania w nawet najbardziej stresujących okolicznościach.

Przypisy

1. http://www.abw.gov.pl/palm/pl/113/62/Centrum_Antyterrorystyczne_CAT.html, wejście w dniu 18.11.2009r.

Bibliografia:

1. Strategia Bezpieczeństwa Narodowego 2007 r.
2. Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI w: Wyzwania i strategie. R. Jakubczak (red.), DW Bellona, Warszawa 2006.
3. http://www.abw.gov.pl
4. http://polska.mil.pl/centrum_antyterrorystyczne.html