Posts tagged Zysk i S-ka

Może nasunąć się pytanie, co nowego można napisać o wydarzeniach z lat 1919–1920? A jednak można. Autorzy pokazali wydarzenia z roku 1920 w całkowicie innych świetle, niż robiono to dotychczas. Opisali rok dzień po dniu, wykorzystując przy tym fragmenty artykułów z różnych gazet (np. Kuriera Lwowskiego, Kuriera Porannego), wspomnienia, pamiętniki, opracowania do tej pory nie publikowane i po raz pierwszy wykorzystane do pokazania wydarzeń z 1920 roku. Wydarzenia każdego dnia podsumowuje dr Osica. Jego uwagi i przemyślenia czyta się z wielką przyjemnością, potrafi trafnie wskazać rzeczy, które są ważne i oddają atmosferę danego dnia. Czytając książkę, właściwie czekałem na to, abym mógł przeczytać komentarz pana doktora.

Koniec 1940 roku – pierwsze tygodnie istnienia warszawskiego getta. W cieniu tragedii setek tysięcy Żydów rozgrywa się dramat kilku rodzin. Przy murze oddzielającym zamkniętą dzielnicę od strony „aryjskiej” znajdowane są okaleczone ciała dzieci, którym brakuje kończyn lub fragmentów skóry. Kto jest sprawcą ich śmierci? Czy takie zbrodnie mogą dziwić w świecie, w którym naziści okrucieństwo wynieśli do rangi filozofii? Zagadkę próbuje rozwiązać doktor psychiatrii Eric Cohen. Ma ku temu osobiste powody – jedna z ofiar to jego ukochany stryjeczny wnuczek Adam.

Historia życia Jerzego Sosnowskiego w roli agenta polskiego wywiadu wojskowego w okresie międzywojennym jest tyleż pasjonująca, co tajemnicza. W szczególności dotyczy to kwestii relacji między centralą wywiadu a jej agentem i jego losów po wybuchu II wojny światowej. Efektywność, skala i zasięg funkcjonowania siatki, którą stworzył i kierował, przewyższają zdecydowanie osiągnięcia innych, znanych szerszym kręgom opinii publicznej w Europie agentów.

Jeśli ktoś jest wielbicielem książek Simona Sebaga Montefiorego albo chce się dowiedzieć, jak napisać książkę jak najbardziej historyczną, zawierającą mnóstwo cennych informacji, którą jednak czyta się jak powieść sensacyjno-kryminalną Marka Krajewskigo, Marcina Wrońskiego czy Jacka Higginsa, połączoną jeszcze z opisami bitew rodem z „Wojny i pokoju” Dostojewskiego i powieściami Kiplinga, powinien jak najszybciej przeczytać książkę Petera Hopkirka „Wielka Gra. Sekretna wojna o Azję Środkową”! Nie mogłem się od tej książki oderwać, a niestety musiałem!

Czy potraficie wymienić tytuł jakiejkolwiek polskiej powieści politycznej – nie musi być dobra – z ostatnich kilku lat? Nie martwcie się, ja również – może z wyjątkiem „Żywiny” Rafała A. Ziemkiewicza – miałem z tym problem. Czy nasza scena polityczna jest tak nudna i przewidywalna, że nie dostarcza rodzimym pisarzom ciekawych tematów, inspiracji? A może także ludzie pióra, jak gros społeczeństwa, mają już zwyczajnie dosyć popisów wybrańców narodu? Tymczasem na Zachodzie, a zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych, ten gatunek literatury ma się dobrze. Ba, nawet sami politycy nierzadko sięgają po pióro… Nie wiem, jak rzecz ma się za naszymi wschodnimi granicami, ale sądząc po tym, że wydawane są u nas „ichnie” książki, tego typu literatury w księgarniach za Bugiem nie powinno brakować.

Ha! Tak, właśnie „Ha!”, ni mniej, ni więcej. Taka właśnie była moja reakcja, gdy czytając powieść Adama Robertsa, wreszcie dowiedziałem się, co oznacza jej tytuł. To znaczy oryginalny tytuł, który brzmi Yellow Blue Tibia, co można by przetłumaczyć jako „Żółtoniebieska piszczel”. Nie dziwię się przy tym, że polskiemu tłumaczeniu nadano tytuł „Projekt Stalin”. Taki tytuł zdecydowanie bardziej pasuje do lekko prześmiewczego, historyczno-politycznego science fiction tak bowiem należałoby sklasyfikować powieść Robertsa. Tytuł oryginalny pasuje za to do oparów absurdu, w których unosi się fabuła.

Patrząc na tytuł, wiemy właściwie wszystko o tematyce książki. Sam autor pisze, że na temat Wielkiej Wojny napisano tysiące książek i nikt nie jest w stanie przeczytać każdej. Zdawał więc sobie sprawę, że jego praca nie będzie miała łatwego życia i o uwagę Czytelnika będzie musiała stoczyć bitwę co najmniej równie ciężką jak te, które miały miejsce w czasie opisywanego przezeń konfliktu. Jak wypada książka Martina Gilberta w porównaniu z innymi? Przekonajmy się.

Gdyby zorganizować plebiscyt na najsłynniejszego polskiego lotnika z II wojny światowej, największe szanse mieliby zapewne Stanisław Skalski, Witold Urbanowicz, może i Jan Zumbach, ale raczej nie Bohdan Arct. Czy zasłużenie, trudno orzec. Liczba zestrzelonych samolotów wroga przemawia oczywiście na korzyść dwóch pierwszych, mających na koncie odpowiednio osiemnaście i pół oraz siedemnaście zwycięstw. Natomiast trzeba Arctowi przyznać, że spośród wszystkich ówczesnych lotników Polskich Sił Powietrznych okazał się najbardziej płodny literacko.

Akcja książki – jak sam tytuł wskazuje – toczy się w Malborku, stolicy państwa krzyżackiego, skąd na spotkanie z koalicją polsko-litewską wyrusza zakonna armia, wspierana przez rycerskich gości z całej Europy. Główny bohater Eberhard von Hohendorf, młody rycerz Zakonu Szpitala Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie, zostaje wyznaczony przez wielkiego mistrza do obrony zamku w przypadku ewentualnej porażki Krzyżaków i oblężenia malborskiej twierdzy. Dodatkowo zostaje mu powierzone zadanie strzeżenia największej tajemnicy Ulricha von Jungingen.

Wszystkie zamieszczone w książce materiały były już wcześniej publikowane, jednak nigdy w jednym tomie. Autor dokonał ich wyboru na podstawie tematyki wojennej. Książka składa się z dwóch części. Pierwszą stanowi osiemnaście niezwiązanych ze sobą – poza szeroko pojętą tematyką II wojny światowej – reportaży o niezwykłych osobach i niezwykłych wydarzeniach, o których nie przeczytamy w podręcznikach do historii, a nawet w bardziej szczegółowych opracowaniach.