Długi czas po lekturze nie mogłem zebrać się do napisania tej recenzji, a nawet teraz mam mocno mieszane odczucia. Wiąże się to z tym, iż w tej materii, której dotyczy książka, jestem raczej „zielony” i moja wiedza zamyka się na poziomie wyniesionym ze szkoły podstawowej. Ale cóż – do odważnych świat należy i pomyślałem sobie, że zawsze musi być ten pierwszy raz. Postanowiłem zmierzyć się z wiedzą na temat starożytnych „piechociarzy”.
Co do osoby autora – jest nim pan dr Bronisław Szubelak – (ur. w 1958 r.) historyk, pracownik naukowy, adiunkt w Zakładzie Historii Starożytnej i Kultury Antycznej Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. W 1990 r. na opolskiej WSP obronił pracę magisterską pt. „Wojskowość rzymska a galijska w świetle »Wojny galijskiej« Gajusza Juliusza Cezara”. Pracę doktorską oparł na podobnym temacie: „Modyfikacje uzbrojenia legionisty rzymskiego schyłku republiki w świetle historiografii antycznej”. Głównym tematem jego zainteresowań jest właśnie bronioznawstwo starożytne.
Czytając powyższy rys łatwo możemy zorientować się, że autor jest osobą w pełni kompetentną do napisania takiej książki. I być może właśnie w tym tkwi problem: pomimo zapewnień wydawcy, iż praca „…w przystępny sposób opisuje i klasyfikuje elementy uzbrojenia hoplity greckiego… sprawia wrażenie podręcznego kompendium wiedzy adresowanego nie tylko do miłośników wojskowości antycznej”, z punktu widzenia czytelnika o podobnym do mojego poziomie wiedzy ta przystępność jest nieco problematyczna. Może gdybym znał grekę, byłoby mi łatwiej, lecz niestety znajomość tego, pięknego skądinąd, języka nie jest moją mocną stroną.
Ale wracajmy do meritum. Pomimo czysto akademickiej formy książki czyta się ją stosunkowo łatwo i przyjemnie. Nie wszystko jednak można łatwo zrozumieć. W próbach zrozumienia tekstu początkowo podpierałem się zamieszczonymi przy końcu przypisami, ale okazało się, iż stanowią one głównie odnośniki do źródeł, z których autor korzystał i jako takie nie są pomocne.
Co do zawartości książki, to po krótkim wstępie traktującym ogólnie o dostępnych pozycjach odnośnie tematu pracy następuje treść tematycznie podzielona na rozdziały opisujące poszczególne części wyposażenia i uzbrojenia hellenistycznego wojownika, czyli: tarcze; pancerze; pterygesy, mitry i perizomy (elementy ochraniające podbrzusze); nagolenice; hełmy; włócznie i w końcu miecze. Całość ilustrowana jest wieloma rysunkami i rycinami – również kolorowymi – oraz przedrukami czy wręcz fotografiami oryginalnych obrazów ze starogreckich czarno- i czerwono-figurowych waz, które stanowiły dla autora źródło opisów zarówno szczegółów wyposażenia jak i sposobów jego wykorzystywania. Trzeba przyznać, że temat potraktowany jest bardzo dokładnie i rzetelnie. Na uznanie zasługuje mnogość opracowań, tekstów i przekładów antycznych, na których bazował autor. Jestem pełen uznania za zgromadzenie tak wielkiej ilości źródeł wiedzy o temacie. Bibliografia liczy blisko 150 pozycji! Na koniec mamy też oczywiście zakończenie – tu krótkie podsumowanie i ogólny opis hoplity jako konkretnie wyposażonego i walczącego żołnierza oraz swego rodzaju „zjawiska historycznego” (osobiście uważam, że należałoby zamienić miejscami to zakończenie ze wstępem).
A teraz kilka słów o zewnętrznym wizerunku książki. To blisko 90 stron dobrego, gładkiego papieru w miękkiej, kartonowej okładce. Całość nie zajmie wiele miejsca na półce (co wcale nie znaczy, że wiele treści w niej nie ma) i nie powinna rozsypać się po kilkukrotnej lekturze, czy choćby tylko po pobieżnym przekartkowaniu, co niestety nieraz się zdarza z niektórymi publikacjami.
Reasumując, pozycja ta na pewno będzie cennym nabytkiem dla osób o dokładnie tak ukierunkowanych zainteresowaniach bądź zajmujących się przedmiotem zawodowo czy nawet interesującym się starożytnością ogólnie. Nie polecałbym natomiast jej czytelnikowi, który chciałby tylko pobieżnie zająć się poruszoną tu tematyką. Nie wykluczam jednak tego, iż ta książka może właśnie takie zainteresowania rozbudzić. Zapraszam do lektury!
Bronisław Szubelak – „Hoplita grecki VII-V w. p.n.e. Studium bronioznawcze”
Seria: Wojownicy
Wydawca: Wydawnictwo Infort Editions
