„Bitwa o wybrzuszenie” należy do najbardziej znanych starć na Zachodzie Europy. Amerykanie i Brytyjczycy zostali brutalnie wyrwani z marzeń o szybkim końcu wojny przez zaskakującą niemiecką ofensywę. Losy tego starcia stały się kanwą najnowszej książki Antony’ego Beevora.
„Ardeny 1944” trafiające do rąk polskiego Czytelnika są tłumaczeniem książki „Ardennes 1944. Hitler’s Last Gamble” wydanej w 2015 roku. Trzymając standard serii, książka liczy sobie 580 stron, z czego tekst właściwy zajmuje 510. Omawianą pozycję ubarwiono czterdziestoma ośmioma czarno-białymi zdjęciami na nienumerowanych, kredowych stronach i dwiema mapami umieszczonymi w tekście. Praca Beevora obejmuje okres od 27 sierpnia 1944 do lutego 1945 roku, wychodząc w zakończeniu aż do 13 lipca 1976 roku, kiedy to zamordowano Peipera.
„Ostatnia szansa Hitlera” to książka dokładna, wnikliwa, ale z pewnością nie porywająca Czytelnika. Nie jest to zarzut w stosunku do Autora, ale prosta konsekwencja samego starcia. Niemiecka ofensywa, obliczona na zadanie błyskawicznego ciosu obalającego przeciwnika w najlepszym stylu Blitzkriegu początku lat 40., okazała się serią brutalnych starć toczonych na niewielkim dystansie pośród ardeńskich lasów i wzgórz. „Straż nad Renem” miała być morderczym ciosem doskonałego fechmistrza, a okazała się karczemną bijatyką. Siłą rzeczy, książka mająca wiernie opisywać te wydarzenia nie może być szybką i wartką lekturą.
Ofensywa ardeńska w ujęciu Beevora jest wyborną ilustracją powiedzenia przypisywanego Napoleonowi: „Na wojnie ten wygrywa, kto najmniej błędów popełnia”. Najpierw błąd popełniają Alianci, nie doceniając przeciwnika, później na prowadzenie w tej kategorii wysuwają się Niemcy, przeceniając siłę swych jednostek i źle wytyczając osie ich natarć. Cała operacja jest ciągłą serią błędów popełnianych przez obydwie strony, a Alianci wygrywają jedynie dlatego, że ich przewaga materiałowa pozwala na popełnienie większej liczby błędów niż stronie niemieckiej. Wart odnotowania jest fakt przedstawienia przez Autora sytuacji ludności cywilnej, walczącej o przeżycie kolejnych zmian linii frontu.
Każda książka traktująca o ofensywie w Ardenach nie może nie poruszyć jednej kwestii – masakry w Malmedy. Beevor przedstawia tu opowieść o dokonaniu mordu z pełną premedytacją, opowieść, która – co trzeba zaznaczyć – odstaje od najczęściej przyjmowanej wersji zdarzeń. Na plus trzeba jednak zaliczyć przedstawienie przez Autora zbrodni popełnianych przez obydwie strony konfliktu.
Podsumowując: „Ardeny 1944” to solidnie i merytorycznie napisana pozycja, stanowiąca wartościowe opracowanie tematu. Beevor po raz kolejny udowodnił, że jest jednym z najlepszych żyjących światowych autorów zajmujących się tematyką drugą wojny światowej. Myślę, iż można z czystym sumieniem polecić tę pozycję każdemu miłośnikowi tego skomplikowanego okresu naszej europejskiej historii.
Antony Beevor – „Ardeny 1944. Ostatnia szansa Hitlera”. Przekład: Andrzej Goździkowski. Znak Horyzont, 2016. Stron: 576. ISBN: 978-83-240-3433-8.
