30 maja nastąpił pierwszy kontakt bojowy z oddziałami aliantów. Ci początkowo nie mogli uwierzyć, że Włosi walczą tak twardo. Trzeba przyznać, że włoscy spadochroniarze obronili swoją dobrą reputację z walk w Afryce Północnej, a nawet ją podbudowali. Jednak osłabiony pułk nie wytrzymał długo i kolejne ataki Amerykanów przerwały włoskie pozycje.
8 września – kilka godzin przed lądowaniem aliantów pod Salerno – niemieckie oddziały rozpoczęły operację „Oś”, rozbrajanie jednostek włoskich. W wielu miejscach skończyło to się to masakrą niedawnych sojuszników, jednak wśród żołnierzy i oficerów dywizji spadochronowych wielu nie zamierzało jednak ani dezerterować, ani składać broni. Postanowili dalej walczyć „dla honoru Włoch”.
Autor opisuje sprawnie i wcale nie pokrótce losy najważniejszych postaci kina, teatru, muzyki i PRL-owskiej bohemy artystycznej. Wśród opisywanych postaci są takie sławy jak Marek Hłasko, Roman Polański, Krzysztof Komeda, Czesław Niemen, Janusz Głowacki czy nawet Marek Karewicz, którzy wywarli znaczący wpływ na kształt naszej – także obecnej – kultury.
Autor przenosi Czytelnika do 1817 roku do Londynu. Dwa lata po zakończeniu wojny z Napoleonem społeczeństwo brytyjskie podzielone jest na tych, którzy walczyli i czują się po powrocie do domu wyalienowani, nie mogą znaleźć dla siebie miejsca, celu w życiu ani pracy tak jak główny bohater Sandman, oraz na tych, którzy pozostali w kraju i powodzi się im świetnie, a do tego przywłaszczyli sobie laury.
Autor zabiera Czytelnika nie tylko w ciekawą i zawiłą zagadkę kryminalną ale również do Warszawy końca XIX wieku. Zwiedzamy ją – choć o nie zwiedzanie turystyczne tu chodzi – wraz z głównym bohaterem, Estarem Pawłowiczem Van Houtenem, tajnym urzędnikiem do zadań specjalnych ze stolicy Imperium Rosyjskiego, który zaczyna dochodzenie w sprawie serii brutalnych morderstw młodych kobiet. Oczywiście dochodzenie jest ściśle tajne i nikt poza osobami wtajemniczonymi nie wie o jego misji.
Nie od dziś wiadomo, że zagadnienia związane z Kościołem i Watykanem wzbudzały, wzbudzają i jeszcze długo wzbudzać będą kontrowersje, ciekawość zwykłych ludzi i ludzi pióra. Im bardziej Watykan, będąc zarówno samodzielnym państwem, jak i stolicą Kościoła katolickiego, będzie ukrywać tajniki swojej egzystencji i zamiatać pod dywan palące problemy, tym częściej pojawiać się będą różnego rodzaju teorie spiskowe.
W skład książki wchodzi trzynaście chronologicznie i tematycznie ułożonych reportaży, których celem jest ukazanie zmieniającej się niemal jak w kalejdoskopie sytuacji tego państwa krótko po zakończeniu II wojnie w Zatoce Perskiej aż po 2009 rok. Co cenne w tych reportażach, a dla mnie jako historyka wartościowe, to historyczne opisy i narracja wrzucana przez Autora tam, gdzie należałoby wyjaśnić zawiłości historyczne, polityczne czy kulturalne.
Pozwolę sobie przytoczyć fragment raportu generała von Mellenthina, jednego z oficerów sztabu Afrika Korps, który w taki sposób scharakteryzował włoskie jednostki pancerne: „Nie mam sympatii do tych, którzy obgadują i wyśmiewają włoskich żołnierzy, bez uwzględnienia warunków i sprzętu, jakim się posługują. Wyposażenie pancerne armii włoskiej jest poniżej nowoczesnych wymogów, czołgi były za lekkie i bardzo wadliwe, części były niedopasowane do nowoczesnej wojny i często odmawiały posłuszeństwa w czasie długich przemarszów. W czasie kampanii w Afryce Północnej Włoscy żołnierze dali wiele dowodów odwagi i bohaterstwa; szczególnie ci, którzy wywodzili się z jednostek kawaleryjskich”.
Jedną z najlepiej opracowanych części jest rozdział o armii polskiej za Zachodzie i Wschodzie w czasie II wojny światowej oraz armii PRL i Północnej Grupie Wojsk Radzieckich stacjonującej na terenie naszego kraju. Mamy tu schematy, mapy, uzbrojenie i sylwetki najważniejszych postaci. Autor również zadbał o opisanie historii życia gospodarczego i gospodarki okresu PRL i III RP. Przy tej okazji akcentuje ważne pytanie, które może się nasunąć niejednemu Czytelnikowi: dlaczego nie jesteśmy dziś bogaci?
Cieszy mnie, że coraz częściej wydaje się nie tylko książki, które przybliżają historię polityczną, gospodarczą, partyjną czy służb specjalnych Polski lat 1945–1989, ale i wspomnienia czy pozycje o życiu codziennym w PRL. Szczególnie jednak – jak każdego Czytelnika – cieszą książki dobrze, a nawet bardzo dobrze napisane, które czyta się w mgnieniu oka. Do takich należy bez dwóch zdań najnowsza książka Cezarego Praska „Zycie towarzyskie w PRL”, która ukazała się nakładem Bellony w tym roku.
