Siły Zbrojne RP przechodzą proces intensywnej modernizacji obejmujący również wiropłaty. Do tej pory podpisano już umowy na dostawy czterech śmigłowców AW101 dla Marynarki Wojennej, ośmiu S-70i dla Wojsk Specjalnych, 32 wielozadaniowych AW149 dla Lotnictwa Wojsk Lądowych i aż 96 AH-64E również dla Wojsk Lądowych. Na tym potrzeby polskiego wojska się nie kończą. Cały czas jest mowa o zakupach kolejnych śmigłowców średnich, ciężkich oraz szkolnych. Nic więc dziwnego, że oferta śmigłowcowa jest stałym punktem MSPO.
Śmigłowce szkolne
Już tylko z powyższego wyliczenia zamówionych śmigłowców wynika, że Polska zyska 140 nowych maszyn. Uwzględniając kolejne możliwe kontrakty, można się spodziewać, że w kolejnych latach siły zbrojne zyskają łącznie około 200 nowych śmigłowców. Uwzględniając to, że każdy potrzebuje dwóch pilotów, a na jedną maszynę powinno przypadać półtorej załogi, okazuje się, że trzeba wyszkolić około 600 pilotów. Dlatego niezbędne jest zamówienie nowych śmigłowców szkolnych; pilotów dla nowoczesnych maszyn nie da się wyszkolić na dotychczasowych analogowych SW-4 i antycznych Mi-2.
W styczniu Agencja Uzbrojenia rozpoczęła konsultacje rynkowe dotyczące dostępnych na rynku opcji. Zapotrzebowanie szacowane jest na dwadzieścia cztery śmigłowce szkolne zdolne do prowadzenia treningu również z wykorzystaniem uzbrojenia wraz z niezbędnym naziemnym wyposażeniem szkoleniowym. Faworytami w rywalizacji o kontrakt są Airbus H145M i Leonardo AW109 TrekkerM. Oba zaprezentowano na tegorocznym MSPO.
AW109 opisywaliśmy obszernie w czasie relacji z ubiegłorocznych targów. Nowością prezentowaną przez Leonardo w tym roku było urządzenie symulacyjne ETD (Enhanced Training Device) VxR wykorzystujące wirtualną rzeczywistość. Jest to ruchomy symulator obejmujący kabinę śmigłowca zainstalowaną na siłownikach, oferujący sześć stopni swobody, a więc pozwalający symulować cały zakres ruchów śmigłowca.
W czasie szkolenia pilot nosi gogle wirtualnej rzeczywistości, w których w pełni odwzorowano rzeczywisty kokpit. Pilot ma pełne, dookolne pole obserwacji i może wchodzić w fizyczne interakcje z przełącznikami, a jego działania znajdują odzwierciedlenie w systemach na pokładzie śmigłowca i wywołują odpowiednie ruchy całej platformy. ETD VxR oferuje więc możliwości zbliżone do kompleksowego symulatora (Full Motion Simulator), a przy tym zajmuje mniej przestrzeni, jest łatwiejszy w transporcie i tańszy w utrzymaniu. Symulator spełnia wymogi EASA dotyczące urządzeń szkoleniowych na poziomie 3.
Ponadto ETD VxR może współpracować w sieci z innymi symulatorami, w tym przeznaczonymi dla całej załogi, dzięki czemu można się szkolić w złożonych sytuacjach taktycznych. VxR może odwzorowywać zarówno śmigłowce jednosilnikowe, jak i lekkie śmigłowce dwusilnikowe, w tym AW119, AW109 i AW09.
Prezentowany symulator to tylko jedno z urządzeń szkoleniowych oferowanych przez Leonardo. Portfolio produktów obejmuje mniej i bardziej realistyczne trenażery dla poszczególnych elementów lotu, procedur czy nawigacji. Leonardo oferuje również urządzenie szkoleniowe dla pozostałych członków załóg. Dostępne są symulatory obsługi broni pokładowej, obsługi wciągarki, konsoli kierowania misją i obsługi głowicy optoelektronicznej.
Airbus natomiast zaprezentował śmigłowiec H145M. To maszyna bardzo dobrze znana, popularna i wielokrotnie przez nas opisywana przy okazji podpisywania kontraktów na dostawy do kolejnych państw. Prezentowany w Kielcach śmigłowiec należał do węgierskich sił zbrojnych. Chociaż oferowany jest jako śmigłowiec szkolny, H145M może również wykonywać szerokie spektrum innych zadań: wsparcia ogniowego, transportu rannych, transportu żołnierzy, wsparcia operacji specjalnych. Śmigłowiec prezentowany na MSPO był wyposażony w głowicę optoelektroniczną i zasobnik z karabinem maszynowym.
Węgierskie H145M są wyposażone w system uzbrojenia HForce pozwalający uzbrajać śmigłowce w karabiny maszynowe i kierowane pociski rakietowe. Oprócz tego dysponują między innymi systemem desantowania metodą „szybkiej liny”, kamerami i elektronicznym systemem samoobrony. Do tego producent oferuje możliwość uzbrojenia tych śmigłowców w przeciwpancerne pociski kierowane Spike.
Boeing oferuje Chinooka
Koncern Boeing oficjalnie zaoferował Polsce ciężkie śmigłowce transportowe CH-47F Block II Chinook. Jest to najnowsza wersja popularnego i sprawdzonego śmigłowca używanego przez wiele państw świata. Do tej porty wyprodukowano ponad 950 śmigłowców rodziny CH-47. Najnowszym nabywcą jest niemiecka Bundeswehra, która zamówiła 60 maszyn za 7 miliardów euro. Dostawy będą realizowane w latach 2027–2032.
– Chinook jest kluczowym elementem europejskiej obrony i misji humanitarnych od ponad pięciu dekad i zwiększyłby interoperacyjność polskich sił zbornych z sojusznikami – powiedział reprezentujący Boeinga Tim Flood. – Ponadto Chinook przyniósłby Polsce dodatkowe korzyści w postaci nowych miejsc pracy, wzrostu ekonomicznego i większej autonomii polskiego przemysłu obronnego.
Na razie jest to jedynie oferta przedsiębiorstwa i nie wiadomo, czy skończy się ona zamówieniem. Polska potrzebuje ciężkich śmigłowców transportowych, ale formalny program dotyczący pozyskania sprzętu tego rodzaju jeszcze nie wystartował. Do tej pory mówiło się raczej o pozyskaniu dla Wojsk Lądowych AW101, 10 sierpnia Agencja Uzbrojenia wysłała do PZL-Świdnik zaproszenie do negocjacji w sprawie możliwego pozyskania 22 śmigłowców tego typu dla wojsk aeromobilnych. AW101 są duże, ale nie są prawdziwymi ciężkimi śmigłowcami transportowymi. Na Zachodzie produkowane są tylko dwie maszyny tego typu – CH-47 i CH-53.
Ewentualne zamówienie AW101 i tak nie zamyka drzwi przed CH-47. Wiceminister obrony Paweł Bejda w czerwcu zapowiadał zakupy kolejnych śmigłowców bez wskazywania konkretnego typu. Wskazał, że ministerstwo czeka na decyzję Sztabu Generalnego odnośnie do wymogów, jakie powinien spełniać śmigłowiec.
– Będziemy rozmawiali o jakości, o wyposażeniu, o terminowości dostaw, ale też o cenie, bo to jest ważne – mówił Bejda. – Myślę, że do końca tego roku te decyzje zapadną. Kiedy będziemy wiedzieli, czego potrzebujemy i w jakiej ilości, Agencja Uzbrojenia będzie wszczynała postępowanie i będziemy wtedy zbierać oferty z całego świata.
Camcopter S-100
Na stoisku firmy Schiebel można było zobaczyć bezzałogowy śmigłowiec Camcopter S-100. To jedyna propozycja pozostająca w walce o kontrakt w ramach programu „Albatros”. Postępowanie w tej sprawie rozpoczęło się jeszcze w 2020 roku. Dotyczy ono pozyskania dwóch zestawów bezzałogowych statków powietrznych dla Marynarki Wojennej. Drony muszą być zdolne do operowania o każdej porze doby z pokładów okrętów.
S-100 jest śmigłowcem niewielkim – maksymalna masa startowa wynosi 200 kilogramów, a średnica wirnika nośnego to 3,4 metra. Napędzany jest silnikiem Wankla o mocy 50 koni mechanicznych przy 7100 obrotach na minutę. Kadłub ma konstrukcję skorupową, zbudowany jest z włókien węglowych, co według producenta daje najlepszy efekt w relacji wytrzymałość/masa i pozwala optymalnie połączyć jak największy udźwig z jak najdłuższą długotrwałością lotu. Prędkość maksymalna wynosi 220 kilometrów na godzinę, a ekonomiczna – 100 kilometrów na godzinę. S-100 może wznieść się na pułap 5500 metrów.
Łączna maksymalna masa ładunku (paliwa i wyposażenia) może wynosić 100 kilogramów, z czego maksymalnie 50 przypada na różnej maści sensory i urządzenia obserwacyjne. Przy sugerowanej przez producenta typowej konfiguracji długotrwałość lotu na wewnętrznym paliwie to sześć godzin przy masie sensorów wynoszącej 34 kilogramy. Instalując dodatkowy zewnętrzny zbiornik paliwa, czas ten można wydłużyć do ponad dziesięciu godzin. Promień działania uzależniony jest od rodzaju anteny i może wynosić od 45 do 200 kilometrów od okrętu. Jako opcja dostępne jest również łącze satelitarne pozwalające na zwiększenie promienia działania.
Typowy zestaw składa się z dwóch śmigłowców S-100, stacji kierowania z dwoma stanowiskami operatorów i łącza danych. Śmigłowiec może być również sterowany z innych platform w ramach Manned-Unmanned Teaming (MUM-T).
LZR Piorun
Na stoisku Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych zaprezentowano przeznaczony dla śmigłowców lotniczy zestaw rakietowy Piorun. Jest to modułowy zestaw zbudowany na bazie uniwersalnej belki nośnej zestawu z zamontowanymi do niej dwiema wyrzutniami przeciwlotniczych pocisków kierowanych Piorun. LZR Piorun jest przeznaczony do samoobrony śmigłowca oraz niszczenia samolotów, śmigłowców i dronów przeciwnika w całym zakresie prędkości i wysokości lotu nosiciela.
Do integracji z różnymi typami śmigłowców przewidziano odpowiednie belki pośrednie i pulpit sterowania zestawem. Pulpit będzie wykorzystywany w śmigłowcach „analogowych”, natomiast w nowoczesnych maszynach LZR Piorun może być zintegrowany z pokładowym systemem uzbrojenia poprzez szynę danych MIL-STD-1760B. Ponadto bez dodatkowych zmian, poza sposobem mocowania, system może być instalowany na pojazdach lądowych.