Rząd węgierski i szwedzka agencja do spraw zamówień obronnych (Försvarets materielverk) zawarły porozumienie w sprawie modernizacji czternastu wielozadaniowych samolotów bojowych JAS 39C/D Gripen należących do węgierskich sił powietrznych. Myśliwce zostaną doprowadzone do standardu MS20 Block 2, dysponującego radarem o większych możliwościach, ulepszonym systemem łączności i poszerzonym wachlarzem uzbrojenia.

Modyfikacje wprowadzone w radarze Saab PS-05/A Mk 4 mają znacząco zwiększyć jego parametry pracy, w tym zasięg śledzenia niewielkich celów powietrznych, a także wzmocnić odporność na zakłócenia ze strony przeciwnika. Modernizacja radaru przygotowuje go również do wprowadzania w przyszłości kolejnych zmian, które miałyby dodatkowo zwiększać jego możliwości w trybach pracy powietrze–powietrze i powietrze–ziemia.

Systemy szyfrowanej łączności głosowej zostaną doprowadzone do standardu zgodnego z najnowszymi wymaganiami NATO. Ponadto zostaną zwiększone możliwości łącza wymiany informacji taktycznej Link 16. Dodatkowo system swój-obcy zostanie przystosowany do pracy w zgodnym z najnowszymi wymogami NATO trybie Mode 5.



Po modernizacji węgierskie Gripeny będą mogły być uzbrojone w pociski powietrze–powietrze krótkiego zasięgu IRIS-T i dalekiego zasięgu MBDA Meteor. Uzbrojenie powietrze–ziemia zostanie rozbudowane o bomby kierowane Raytheon GBU-49 Enhanced Paveway. GBU-49 to nowa wersja bomby kierowanej laserowo GBU-12, naprowadzana dwusystemowo – laserowo i przez układ nawigacji bezwładnościowej sprzężony z odbiornikiem nawigacji satelitarnej. Jej masa to 225 kilogramów.

Gripena w konfiguracji uzbrojenia dostępnej po modernizacji MS20 Block 2 prezentowano w 2021 roku na pokazach Nemzetközi Repülőnap w Kecskemécie. Na podwieszeniach widać pociski AIM-120 AMRAAM, Meteor i IRIS-T. Pod kadłubem zasobnik celowniczy Litening III.
(Maciej Hypś, Konflikty.pl)

Pierwszy egzemplarz ma zostać zmodernizowany jeszcze w tym roku, a wszystkie – przed 2026 rokiem, kiedy kończy się obecna umowa leasingowa na Gripeny i samoloty przejdą na własność Węgier. Zmodernizowane zostaną wszystkie myśliwce – dwanaście Gripenów C i dwa szkolno-bojowe Gripeny D.

Historia madziarskich Gripenów

Z powodu konieczności dostosowania lotnictwa do standardów NATO w 2001 roku Węgry podpisały z Saabem umowę leasingu czternastu myśliwców JAS 39 – dwunastu w jednomiejscowym wariancie JAS 39C i dwóch szkolno-bojowych JAS 39D. Dostarczono je w latach 2006–2007. Umowa obowiązywała do 2016 roku, ale została przedłużona o kolejnych dziesięć lat do 2026 roku. Po jej zakończeniu myśliwce przejdą na własność Węgier. Wszystkie węgierskie Gripeny należą do eskadry myśliwskiej „Puma” i stacjonują w Kecskemécie w 59. Bazie Lotniczej.



W trakcie służby bezpowrotnie utracono Gripena D o numerze 42, który rozbił się w czasie ćwiczeń „Lion Effort 2015” na terenie bazy lotniczej Čáslav w Czechach. Obaj piloci się katapultowali i nie odnieśli poważniejszych obrażeń. W miejsce utraconego egzemplarza w 2016 roku pozyskano nowy. W czerwcu 2015 roku doszło również do wypadku Gripena C, który wylądował w Kecskemécie ze schowanym podwoziem. Samolot wyremontowano.

Meteor to pocisk dalekiego zasięgu klasy BVRAAM (Beyond Visual-Range Air-to-Air Missile) naprowadzany aktywnie radarowo. Pocisk ma długość 3,7 metra i masę 190 kilogramów. Główną zaletą jest silnik strumieniowy, który pozwala na utrzymanie prędkości Mach 4 na całej trasie lotu.
(Maciej Hypś, Konflikty.pl)

W związku z pełnieniem dyżurów w ramach obrony powietrznej państwa do ciekawego zdarzenia doszło 28 maja 2018 roku. Parę dyżurną Gripenów C poderwano alarmowo do lotu na przechwycenie grupy dwudziestu ośmiu statków powietrznych, które bez zapowiedzi wleciały w węgierską przestrzeń powietrzną. Jak się okazało, była to formacja czternastu samolotów ultralekkich i czternastu wiatrakowców w trakcie przelotu z Francji do Rumunii. Załogi nie złożyły planu lotu ani nie skontaktowały się z węgierskimi kontrolerami lotu po przekroczeniu granicy. Po dokonaniu identyfikacji myśliwce wróciły do bazy, a cała formacja zagranicznych statków powietrznych wylądowała na lotnisku Balatonkeresztúr, gdzie sprawę przejęła policja.

Poza obroną własnej przestrzeni powietrznej węgierskie myśliwce uczestniczą w sojuszniczym systemie obrony. W 2004 roku, w ramach kolejnego rozszerzenia, do NATO dołączyła między innymi Słowenia, nieposiadająca własnych myśliwców, więc za jej obronę w ramach zintegrowanego systemu obrony powietrznej NATO odpowiadają sojusznicy – w tym wypadku Włochy i właśnie Węgry. Myśliwce z eskadry „Puma” uczestniczą również w misjach NATO „Baltic Air Policing”. Węgierskie Gripeny po raz pierwszy stacjonowały w litewskiej bazie w Szawlach jesienią 2015 roku. Drugi kontyngent wystawiono wiosną 2019 roku. W misji za każdym razem biorą udział cztery myśliwce i około dziewięćdziesięciu osób personelu.



Obecna modernizacja jest drugą przeprowadzaną w węgierskich myśliwcach. Pierwszą rozpoczęto w 2016 roku po przedłużeniu umowy leasingu o dziesięć lat. Dotyczyła ona doprowadzenia Gripenów do standardu MS20, takiego samego jak wykorzystywane w tamtym czasie myśliwce szwedzkich sił powietrznych.

Instalacja oprogramowania MS20 wprowadziła nowe tryby pracy stacji radiolokacyjnej, a także stworzyła możliwość późniejszej integracji (wprowadzonej obecnie w wersji MS20 Block 2) nowych systemów uzbrojenia, zwłaszcza pocisków Meteor, bomb kierowanych GBU-39 SDB i nowej wersji zasobnika rozpoznawczego SPK 39. Węgierski pakiet uzbrojenia powietrze–ziemia obejmował do tego momentu pociski kierowane AGM-65H i AGM-65G2 Maverick, bomby swobodnie opadające Mk82 i bomby kierowane GBU-12.

Zobacz też: Malezja wraca do poszukiwań lekkiego myśliwca. Tejas jednym z kandydatów

Maciej Hypś, Konflikty.pl