Urodził się 6 grudnia 1849 r. w majątku Leipnitz koło Wittenbergii w Saksonii. Był synem agronoma i zarządcy ziemskiego, Ludwiga von Mackensena i Marii Rink. Rodzina jego ojca pochodziła z westfalskiego Hanoweru. Zgodnie z wolą ojca uczył się w gimnazjum rolnym w Torgau. Następnie podjął studia rolnicze w Halle, które przerwał wbrew woli ojca. Jego marzeniem była służba w armii, a konkretnie chciał zostać oficerem huzarów. W 1869 r. wstąpił jako jednoroczny ochotnik w szeregi słynnego 2 Regimentu Huzarów Śmierci (2 Przyboczny Pułk Huzarów im. Królowej Prus Wiktorii). Służąc w jego szeregach wziął udział w wojnie między Francją a Prusami (1870–71), gdzie odznaczył się męstwem i odwagą, za co został odznaczony Krzyżem Żelaznym II klasy i awansowany do stopnia podporucznika. Po pokonaniu Francji zostaje przeniesiony do rezerwy i podejmuje przerwane studia na uniwersytecie w Halle, które ukończył w 1873 roku.

Kariera w cesarskiej armii 1873–1901

Po otrzymaniu dyplomu, wstępuje ostatecznie i na stałe do armii, gdzie ponownie otrzymał przydział do 2 Pułku Huzarów, w którym pełnił służbę do 1876 r. Przez kolejne 4 lata pełni na przemian obowiązki adiutanta dowódcy 1 i 3 Brygady Kawalerii stacjonujących w Królewcu i Szczecinie, w międzyczasie awansując na porucznika. W 1879 r. żeni się z Dorotą von Horn, z którą doczekał się pięciorga dzieci (2 córki i 3 synów). Nie będąc absolwentem Akademii Wojskowej, Mackensen został przeniesiony w 1880 r. do Sztabu Generalnego w Berlinie, w którym spędził kolejne 4 lata. W 1882 r. został awansowany do stopnia kapitana. Na przełomie 1884–85 pracuje w sztabie VII Korpusu w Münster, a następnie w latach 1885–87 w sztabie 14 Dywizji Piechoty w Düsseldorfie. Później w okresie 1887–1889 służył w 9 Pułku Dragonów stacjonującym w Metz i w 4 Dywizji Piechoty w Bydgoszczy (Bromberg) awansując w 1888 r. do stopnia majora. Ponownie w Sztabie Generalnym, gdzie w okresie 1891–1893 pełnił obowiązki I Adiutanta Szefa Sztabu generała Alfreda von Schlieffena. W okresie 1893–1898 pełni stanowisko dowódcy 1 Przybocznego Pułku Huzarów stacjonującego w Gdańsku, pełniąc te obowiązki awansował do stopnia podpułkownika w 1894 roku i na pułkownika w 1897 roku. W 1898 roku zostaje mianowany na stanowisko osobistego adiutanta cesarza Wilhelma II. W rok później za wybitną służbę i zasługi na rzecz armii zostaje uhonorowany przez cesarza nobilitacją szlachecką, a w 1900 r. awansował do stopnia generała majora.

Kariery ciąg dalszy… 1901–1914 – okres „gdański”

Od 1901 r. przez kolejne 13 lat, aż do wybuchu wojny, związany służbą w Gdańsku. Pełnił tam kolejno obowiązki – dowódcy Brygady Huzarów (1901–1903) – której honorowym dowódcą był cesarz Wilhelm II – 36 Dywizji Piechoty (1903–1908) i XVII Korpusu Armijnego, jednocześnie awansował kolejno na generała porucznika (1903) i generała kawalerii (1908). Służąc w Gdańsku w 1902 r. opublikował książkę „Czarni Huzarzy” przedstawiającą historię jego słynnego 2 pułku Huzarów; w 1905 roku – owdowiał; w 1908 r. ponownie ożenił się z Leonią von der Osten.

Lata wojny 1914–1918 – znakomity dowódca

Z chwilą wybuchu I Wojny Światowej wraz z XVII Korpusem podlegał dowództwu VIII A broniącej Prus Wsch. Doświadczył haniebnej porażki z rąk rosyjskiego generała Rennenkampfa podczas bitwy pod Gąbinem, aczkolwiek oddziały Mackensena zostały szybko przetransportowane koleją w celu otoczenia armii gen. Samsonowa i w rezultacie przyczyniły się do wielkiej wygranej Niemiec pod Tannenbergiem. Na przełomie września i października 1914 dowodził wydzieloną z IX A Grupą Operacyjną, uczestniczącą w nieudanej niemieckiej ofensywie na Warszawę. 01 listopada 1914 roku otrzymał po Hindenburgu dowództwo nad IX A i stojąc na jej czele uczestniczył w dalszych i krwawych zmaganiach na terenie Królestwa Polskiego.

Jednostki IX A brały udział w bitwach pod Kutnem i w zaciętych i krwawych zmaganiach w bitwie pod Łodzią (listopad–grudzień 1914). Za umiejętne i sprawne dowodzenie podczas tej bitwy został odznaczony orderem „Pour le Merite” i awansowany do stopnia generała pułkownika. W kwietniu 1915 r. zostaje dowódcą XI A i GA „Mackensen” na froncie galicyjskim i był głównym koordynatorem przygotowań do wspólnego z armią austriacką wielkiego natarcia, które miało przełamać front rosyjski.

Gorlice i wielkie sukcesy na wschodzie – 1915

02 maja 1915 roku pod Gorlicami, rozpoczęło się starannie zaplanowane, potężne uderzenie wojsk państw centralnych i po 3 dniach krwawych zmagań, front rosyjski został przełamany. Był to początek ich najbardziej udanej ofensywy na froncie wschodnim, w której Mackensen miał znaczący udział. Na początku czerwca odzyskano Przemyśl, a nieco później Lwów. W międzyczasie, 11 Czerwca 1915 r. Mackensenowi powierzono dowodzenie nad k.u.k. Husaren-Regiment nr 10 (Pułk Huzarów Śmierci). Za odzyskanie Lwowa (22.06.) został awansowany na feldmarszałka i otrzymał „Liście Dębu” do orderu „Pour Le Merite”. Pod koniec czerwca GA „Mackensen” uderzyła od południa na Rosjan stacjonujących w Kr. Polskim, między Wisłą a Bugiem. Aby uniknąć okrążenia woj. ros. wycofały się do końca sierpnia z ziem Kongresówki, a ta znalazła się pod okupacją państw centralnych. Dzięki owym sukcesom w tej kampanii Mackensen zdobył rozgłos i sławę i obok Hindenburga i Ludendorffa, był najbardziej znanym niemieckim dowódcą tej wojny. 06 sierpnia 1915 r. wraz z Hindenburgiem otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Gdańska. Wcześniej, 26 czerwca tego roku uhonorowała go Rada Miasta Sopotu, a 29 czerwca został doctorem honoris causa Politechniki Gdańskiej /Technische Hochschule/.

Kolejne sukcesy – Serbia i Rumunia 1916

Po sukcesach w Galicji, pod koniec września 1915 r., powierzono Mackensenowi zadanie poprowadzenia kampanii przeciwko Serbii, która rozpoczęła się w październiku. Także i tutaj dowodził GA „Mackensen” (XI A i III A austr.), którą wspomagały wojska bułgarskie. Kampania serbska została przeprowadzona w wielkim stylu i zakończona została pokonaniem armii serbskiej i okupacją kraju. 27 Sierpnia 1916 r. Rumunia przystąpiła do wojny po stronie Ententy i dzień później wypowiedziała wojnę Austrii. Wówczas wydawało się, że losy Państw Centralnych są przesądzone i nie będą w stanie podjąć działań przeciw Rumunii, stało się jednak inaczej. Rumunia podjęła ofensywę w Siedmiogrodzie. Przeciw 12 dywizjom rumuńskim Austro-Węgry mogły przeciwstawić zaledwie pięć, ale wszystkie Państwa Centralne wypowiedziały wojnę Rumunii: 29.08. – Niemcy, 30.08. – Turcja, 01.09 – Bułgaria. Ofensywa rumuńska została szybko powstrzymana. Rumunia została zaatakowana jednocześnie z trzech stron. Główną rolę w ataku odegrały wojska GA „Mackensen”. Zwycięstwo było całkowite i do końca grudnia 1916 r. prawie cała Rumunia znalazła się pod okupacją.

Koniec wojny – 1918

Za sukcesy w kampanii rumuńskiej w styczniu 1917 roku został odznaczony Orderem Wielkim Krzyża Żelaznego (jako jeden z pięciu niemieckich dowódców) i jednocześnie pełnił stanowisko wojskowego gubernatora nad okupowaną Rumunią. Pełnił tą funkcję aż do zakończenia wojny w 1918 roku. W listopadzie tego roku stoi na czele ewakuacji wojsk niemieckich z Bałkanów, która odbywała się przez Węgry, został tam internowany i przekazany władzom alianckim, które oskarżyły go o zbrodnie wojenne. Został przetransportowany do Salonik, gdzie przebywał przez kolejny rok. W listopadzie 1919 roku został zwolniony i powrócił do Niemiec, gdzie został zdemobilizowany, a w rok później przeniesiony w stan spoczynku. Miał wówczas 71 lat.

Republika Weimarska i III Rzesza 1919–1945 – ostatni cesarski feldmarszałek

Po 1920 r. mieszkał w swoich majątkach na Pomorzu. W latach 20. był za odnowieniem wielkości Niemiec i sympatyzował z kołami głoszącymi rewizję traktatu wersalskiego i granic Niemiec z Polską.

Należał do prawicowej paramilitarnej organizacji „Stahlhelm”. W rezultacie został zwolennikiem partii nazistowskiej i polityki Adolfa Hitlera. Niektórzy uważają, że wspieranie nazistów splugawiło jego reputację, ale jego wiara w potęgę narodu niemieckiego i chęć wznowienia poboru do armii były popierane nie tylko przez niego, ale też przez wielu innych byłych wyższych oficerów cesarskiej armii. W 1934 roku Mackensen, po śmierci Hindenburga, był jedynym żyjącym emerytowanym feldmarszałkiem armii niemieckiej. W 1935 roku z racji jego długoletniej służby w pruskiej kawalerii, zostaje mianowany honorowym dowódcą i patronem 5 Pomorskiego Pułku Huzarów im. Blüchera, który był kontynuatorem tradycji słynnych „Czarnych Huzarów”. Pułk ów stacjonował na Pomorzu w Stolp (Słupsk). I dwukrotnie w 1936 i 1937 roku był gościem miasta przy okazji jego wizytacji tego pułku. W 1938 r. „długowieczny” Mackensen, zaczął bardziej krytycznie odnosić się do ustroju nazistowskiego, kiedy to usunięto z zajmowanych stanowisk, najwyższych dowódców w siłach zbrojnych. Jego protesty i interwencje pozostały bez echa i okazały się bezskuteczne.

Epilog. Oostatnie lata, kres „wiecznego Augusta”

Prawie cały okres trwania II wojny światowej spędził we własnych posiadłościach na Pomorzu. Opuścił je na dłużej tylko raz, kiedy udał się w daleką podróż na drugi kraniec Europy. W maju 1941 roku 92 letni Mackensen, jako tradycjonalista i monarchista, wbrew woli Hitlera, z sentymentu za dawnymi czasami, udaje się do Doorn w Holandii na pogrzeb zmarłego, dawnego cesarza Wilhelma II, którego przez jakiś czas był osobistym adiutantem.

W lutym 1945 roku w wyniku zbliżania się wojsk bolszewickich, zmuszony zostaje do opuszczenia swego majątku Janowice koło Lęborka i ucieczki na zachód. Dożył jeszcze końca II wojny światowej. Zmarł pół roku później 08.11.1945 roku w wieku 96 lat w Schmiedeberg i pochowany został na cmentarzu w Burghorn nieopodal Celle. W uroczystościach pogrzebowych wzięła udział Wiktoria Luiza, córka zmarłego przed 4 laty, cesarza Wilhelma II. Dotarła na jego pogrzeb, korzystając z pomocy angielskich władz wojskowych, a ściśle rzecz ujmując z wykorzystaniem wojskowej ciężarówki.

Przebieg służby (chronologicznie):

2 Przyboczny Pułk Huzarów im. Królowej Prus Wiktorii
(1869–1871: ppor. od 1870)

2 Przyboczny Pułk Huzarów im. Królowej Prus Wiktorii
(04.1873 – 10.1876)

1 Brygada Kawalerii – Königsberg /Królewiec/
(10.1876 – 1878: por. od 1878)

3 Brygada Kawalerii – Stettin /Szczecin/
(1878 – 1879)

1 Brygada Kawalerii – Königsberg /Królewiec/
(1879 – 05.1880)

w Sztabie Generalnym – Berlin
(05.1880 – 02.1884: kpt. od 1882)

w sztabie VII Korpusu Armii – Münster
(02.1884 – 12.1885)

w sztabie 14 Dywizji Piechoty – Düsseldorf
(12.1885 – 09.1887)

9 Pułk Dragonów im. Króla Rumunii Karola I – Metz
(09.1887 – 09.1888)

w sztabie 4 Dywizji Piechoty – Bromberg /Bydgoszcz/
(09.1888 – 02.1891: mjr. od 1888)

w Sztabie Generalnym – Berlin
(02.1891 – 06.1893)

d-ca 1 Przybocznego Pułku Huzarów – Danzig /Gdańsk/
(06.1893 – 01.1898: ppłk. od 1894; płk. od 1897)

osobisty adiutant cesarza Wilhelma II
(01.1898 – 09.1901: gen. mjr. od 1900)

d-ca Przybocznej Brygady Huzarów – Danzig
(09.1901 – 09.1903)

d-ca 36 Dywizji Piechoty – Danzig
(09.1903 – 01.1908: gen. por. od 1903)

d-ca XVII Korpusu Armii – Danzig
(01.1908 – 11.1914: generał kawalerii od 1908)

dowódca IX Armii
(11.1914 – 04.1915: gen. płk. od 1914)

dowódca XI Armii
( 04 – 09.1915: feldmarszałek od 1915 )

dowódca GA „Mackensen” – front wsch.
( 04 – 09.1915 )

dowódca GA „Mackensen” – Serbia
( 09.1915 – 09.1916 )

dowódca GA „Mackensen” – Rumunia
( 09.1916 – 11.1918 )

order : „Pour le Merite”
( 11.1914 ; do niego Liście Dębu – 06.1915)

order : „Order Wielkiego Krzyża Żelaznego”
( 01.1917 )

Powyższy biogram powstał przy znacznej pomocy ORIONA, któremu składam wielkie dzięki.

Metryczka

Data urodzenia: 06.12.1849
Data śmierci: 08.11.1945
Miejsce urodzenia: Leipnitz
Miejsce śmierci: Schmiedeberg

Bibliografia:

1. Holzer J. „Od Wilhelma do Hitlera” – 1963;
2. Klimecki M. „Gorlice 1915” – 1991;
3. Pajewski J. „Pierwsza wojna światowa 1914-1918” – 1991;
4. Piekałkiewicz J. „Kalendarium wydarzeń I wojny swiatowej”;
5. Ryniewicz Z. – „Leksykon bitew świata” – 2004;
6. Zgórniak M. – „Z dziejów I Wojny Światowej” – 1987;
7. „Wielka Historia Powszechna” – praca zbiorowa ; 1995